Betty Paërl: van wiskundige tot pleitbezorger van (lesbische) porno

Betty Paërl (1935-2022) was in de jaren tachtig een van de weinige trans vrouwen in Nederland die onverdroten en ongegeneerd van zich lieten horen. Haar columns, artikelen, radio- en televisieoptredens waren intelligent, eigenzinnig en taboeloos. “Ik ben radicaal-pervers!”

Betty Paërl, die bij haar geboorte in 1935 het geslacht ‘man’ kreeg toegewezen, trouwde al op haar 22ste. Ze studeerde wiskunde, een wetenschap die een levenslange liefde zou betekenen. In 1968 promoveerde ze en werd ze universitair docent aan de UvA. De radicale, vrijheidslievende geest van de jaren zestig paste haar als een handschoen. Ze was betrokken bij provo [anarchistische protestbeweging in de jaren 60 – red.] en werd als communist politiek actief. Ook de snel veranderende moraal over seksualiteit sloot volkomen aan bij Paërls revolutionaire en vrijzinnige geest.

euforische sensatie

In de loop van de jaren zeventig kwam er ook serieus zelfonderzoek bij kijken. Het zette haar leven op zijn kop. “Ik heb mijn hele leven aan travestie gedaan, maar ik had toen nog niet de behoefte me helemaal als vrouw te gedragen. In de tijd dat ik mij losmaakte van mijn vrouw, werd ik me ervan bewust dat ik van seksueel getinte optredens hield. (...) Mijn ervaring als prostituee in het bordeel was een euforische sensatie. (...) Door het gevoel dat ik als vrouw werd benaderd, kwam er een boeket aan emoties los. Het was niet alleen seksueel maar ook emotioneel. Het raakte aan alles.”

pleiten voor porno

Betty Paërl voelde dat vrouw-zijn haar ware identiteit was en besloot stappen naar een transitie te zetten. Ondanks de gevierde seksuele vrijheid in haar kringen, bleek de sociale acceptatie van transgender personen hard tegen te vallen. Haar naasten en het linkse bolwerk waarin ze verkeerde lieten haar grotendeels vallen, maar Betty zette door: zonder taboes, alles onderzoekend. Zo begon ze te schrijven over sadomasochisme en in haar artikelen en interviews pleitte ze voor (lesbische) porno, voor het uitbundig beleven van seksualiteit en voor het doorbreken van vooroordelen over mannen en vrouwen en hun beleving van seks.

het leven als rollenspel

In het bijzonder ontkrachtte Betty graag het vooroordeel dat trans vrouwen na hun fysieke transitie geen seksuele behoeften zouden hebben. Ook zag ze een relatie tussen sm en haar trans-zijn: “Wat ik van SM geleerd heb, en daar draait eigenlijk alles om, is dat je in seks, en misschien wel in het hele leven, altijd rollen speelt. In SM speel je de rollen onderdanig en dominant, als transsexueel ben je met de rollen man en vrouw bezig en naarmate je die rollen beter kunt relativeren word je er vrijer in.”

Deze rubriek is een samenwerking tussen Winq en platform With Pride – verhalen uit het queer archief.