Olly Alexander over Eurovisie, queer geheimtaal en (zelf)liefde

Na een achtbaan van een jaar was zanger Olly Alexander er meer dan klaar voor om nieuwe muziek uit te brengen. We spraken hem vlak voor de release van zijn album Polari, dat in februari verscheen. “Soms pakken risico’s niet uit zoals je hoopt. Dat zijn bij uitstek de momenten waar je van kunt leren.”

Ineens was-ie er weer, die knagende twijfel. Kan ik dit wel? Ben ik hier goed genoeg voor? In een interview met de Britse podcast Happy Place vertelde Olly Alexander afgelopen december over zijn deelname aan het Eurovisiesongfestival in mei, waar meer dan 160 miljoen mensen naar keken. Hij had al over de hele wereld opgetreden als leadzanger van electropopband Years & Years, maar tijdens Eurovisie sloeg toch een diepe onzekerheid toe. “Ik had het gevoel dat er constant dingen misgingen. Het was of er een vloek op me rustte: om de haverklap viel de muziek uit, of verloor ik mijn zendertje. Ik voelde op den duur een extreme spanning over mijn optreden en moest echt tegen mezelf zeggen: raap jezelf bij elkaar, Olly!” Inmiddels kan hij er met een milde blik op terugkijken, maar een makkelijk jaar was 2024 niet. Alexander werd geconfronteerd met onzekerheden van vroeger, die hij uiteindelijk met hulp van zijn geliefde wist te benoemen en overwinnen. Inmiddels heeft hij de draaiweer volop te pakken. We blikken met de 34-jarige zanger terug op een bewogen jaar en vertelt hij over het album Polari verschijnt, zijn eerste als soloartiest. 

Hoe gaat het met je? 

“Ik begin langzaam weer dingen op te pakken. Momenteel ben ik een bak art cards aan het ondertekenen voor mijn nieuwe album [hij houdt voor de camera een kaartje omhoog met daarop de coverafbeelding van Polari – red.]. Het zijn er duizenden, maar ik ben met liefde bereid een RSI op te lopen als dat betekent dat ik een paar extra exemplaren verkoop.” 

Ik scrolde door je Instagram-feed en in een post van de dag na je verjaardag bleef ik hangen bij deze zin: “Ik zit lekkerder in mijn vel dan ooit tevoren.” Waar komt dat door? 

“Verjaardagen zijn voor mij altijd een goed moment om te reflecteren op waar ik sta in het leven, en hoe dankbaar ik ben dat ik weer een jaar ouder ben. In mijn tienerjaren had ik geen flauw idee hoe ik als volwassene met het leven om zou gaan. Dat was destijds, aan het prille begin van mijn carrière, ongelooflijk chaotisch. Ik had het gevoel dat ik veel dingen niet aankon. Nu ik ouder ben, voel ik me veel beter. Veerkrachtiger, verder ontwikkeld.” 

Rustiger?

“Rustiger, ja. Vooral vorig jaar was erg turbulent. Ik voel een hernieuwde waardering voor alle goede dingen in mijn leven, waarvoor ik heel dankbaar ben. Dat was eigenlijk waar die zin in mijn post over ging. Ik zat nooit echt goed in mijn vel en dat gevoel heb ik nu veel meer. Dat is fijn.”

Het is te merken aan je lichaamstaal, zowel op het podium als daarbuiten. 

“Ik denk het ook. Er circuleren op sociale media nog veel clips van mij van tien jaar geleden. Ik probeer die versie van mezelf liefdevol te benaderen, genoeg van mezelf te houden, maar soms schaam ik me voor die optredens. Het heeft weliswaar een bepaalde charme om ongemakkelijk over te komen, maar op sommige momenten was ik zó awkward, en dan zie ik dat ik te veel in mijn hoofd zat. Tegenwoordig kan ik me beter ontspannen.”

Altijd? 

“Soms. Ik ben er beter in geworden, maar ik word nog vaak zenuwachtig en dan twijfel ik aan mezelf. Alleen heb ik inmiddels de eigenschap ontwikkeld om tegen mezelf te kunnen zeggen: maak je geen zorgen, jij kunt dit.”

Voel je die zenuwen ook bij het uitbrengen van nieuwe muziek? 

“Ja, ook al doe je het honderd keer. Mijn nummers zijn mijn kindjes. Ik heb er een band mee opgebouwd. Zodra ik ze uitbreng, worden ze van iedereen. Het is fantastisch om die kans te hebben, en om het publiek te hebben dat ernaar wil luisteren, maar het is ook altijd spannend, want het verandert mijn relatie met de nummers. Ik kan ze daarna niet meer op dezelfde manier beluisteren.”

sexy silliness 

Vanaf 2010 tot 2021 maakte Olly Alexander als leadzanger onderdeel uit van de band Years & Years. Ze brachten drie albums uit, werden genomineerd voor zes Brit Awards en ontvingen onder meer een Attitude Award en British LGBT Award voor hun werk. Na elf jaar – vlak na de coronaperiode, die veel tijd bood voor reflectie – besloot de band uit elkaar te gaan. Van een conflict was geen sprake. Alexander vertelde in een interview met regionale radiozender Capital London dat ze simpelweg muzikaal gezien uit elkaar waren gegroeid. Polari is Alexanders eerste soloalbum.

De titel van je album, Polari, verwijst naar een codetaal die Britse queer mannen spraken vanaf de negentiende eeuw. Hoe kwam je hier voor het eerst mee in aanraking? 

“Polari is nog altijd aanwezig in de Britse cultuur. Als jongere hoorde ik er onbewust weleens over via dragqueens die het in hun tv-programma’s gebruikten, zoals Dame Edna Everage. Na mijn coming-out wilde ik mijn eigen queer identiteit beter leren begrijpen, en zo begon ik er meer over te leren. Ik was gefascineerd door die geschiedenis en wat het inhoudt om een geheime taal te spreken onder gelijkgestemden. Het concept sprak me enorm aan. Zeker als je het toepast op het maken van muziek, waarin je communiceert via teksten, melodieën en klanken, die voor iedere luisteraar iets anders kunnen betekenen. Toen ik begon aan mijn nieuwe album, heb ik me er stevig in verdiept.”

Wat zorgde ervoor dat je je daar zo in vastbeet? 

“Ik heb altijd een zwak gehad voor muziek uit de jaren tachtig. Doordat ik meespeelde in It’s a Sin [tv-serie van Russel T. Davies over een groep vrienden tijdens de aidsepidemie in het Londen in de jaren tachtig – red.], raakte ik opnieuw enorm geïnspireerd door artiesten uit die tijd. Het was qua muziek zo’n interessante periode. Polari is mijn eerste album dat ik uitbreng als Olly, en ik vroeg me af: hoe moet dat klinken? Years & Years zit in mijn DNA, maar ik was op zoek naar nieuwe inspiratie en die vond ik in deze muziek. Ik streefde naar een openhartige, optimistische, maar ook gevoelige kijk op popmuziek, en dat was heel typerend voor de jaren tachtig.”

Ik moet gelijk denken aan ‘Smalltown Boy’ van Bronski Beat uit 1984, over een jonge homoseksuele man die zijn bekrompen dorp verruilt voor de grote stad. Een nummer dat decennia later nog steeds veel mensen raakt. 

“De nummers van Jimmy Somerville [leadzanger van Bronski Beat – red.] overstijgen culturele barrières en hokjes. Dat is wat muziek doet.”

Wat ze kan doen. 

“Precies. Ik zie die muziek als een gids, en die artiesten van toen als mentoren. Polari vertegenwoordigt voor mij de ideeën en thema’s uit die tijd.”

De jaren tachtig- en negentiginvloeden op je nieuwe album klinken dus niet alleen heerlijk, ze staan in het teken van iets groters? 

“Ik voel me op een persoonlijke manier verbonden met die muziek. Ik ben een kind van de jaren negentig, dus ik groeide op met de hits van Stock, Aitken & Waterman [bekend Brits producerstrio – red.] en Kylie Minogue, en ik wilde heel graag uit die periode putten voor inspiratie. Ik heb alle muziek op het album samen met Danny Harle gemaakt, met hier en daar extra productie van Finn Keane, beter bekend als EASYFUN. Danny is een genie – beiden trouwens, in mijn ogen. Hij heeft zo’n frisse kijk op popmuziek. De manier waarop hij referenties uit het verleden weet te combineren met iets wat fris aanvoelt, vind ik geweldig.”

Er is zelfs een vleugje countrymuziek hoorbaar, in het nummer ‘Make Me A Man’. 

[Begint vrolijk een stukje van het refrein te zingen] “Dat nummer hebben we gemaakt met Vince Clarke, de helft van Erasure, die ook in Depeche Mode zat. Supercool, Erasure is een enorme inspiratie voor mijn muziek.”

Ik moest lachen om de perfect getimede pauze in een van de zinnen uit dat nummer: “Won’t you fill this hole... in my heart.” 

[Lacht breeduit] “Ik schreef die zin en vroeg me af: kom ik hiermee weg? Maar daarna dacht ik: waarom ook niet?”

Ik kon zo een-twee-drie weinig Polari vinden in je songteksten. 

“Ik heb Polari heel spaarzaam gebruikt. ‘Dizzy’, bijvoorbeeld, de titel van mijn Eurovisie-nummer van vorig jaar, is een Polari woord.”

Wat betekent het? 

“‘Warrig’, een beetje zoals je het nu zou gebruiken. In het nummer ‘Shadow of Love’ is er de zin “I’ve got your number”, een Polari-uitdrukking die betekende: “Ik weet wat je geaardheid is.” En natuurlijk het titelnummer ‘Polari’, dat simpelweg “spreken” betekent. Het album gaat voor mij meer over wat deze codetaal vertegenwoordigde, dan over de woorden zelf.”

Bijna alle nummers op het album lijken over liefde te gaan, maar ik meende één uitzondering te bespeuren: ‘Whisper in the Waves’. Wat is het verhaal achter dat nummer? 

“Voor sommige nummers op het album, zoals deze, heb ik me laten inspireren door de Griekse mythologie. In dit geval door het verhaal van Kalypso, die door de Olympiërs werd verbannen naar een mythisch eiland. Wanneer Odysseus daar aanmeert tijdens zijn zwerftocht, houdt zij hem daar zeven jaar vast, in een poging hem verliefd op haar te laten worden. ‘Whisper in the Waves’ is een mythisch, magisch nummer, maar het is voor mij nog steeds een liefdeslied. Het hele album gaat over liefde, soms onbeantwoord, soms over het terugvinden van liefde – mijn partner en ik kwamen net weer bij elkaar, vlak voordat ik aan dit album begon.”

Ik interpreteerde het als een liefdeslied voor jezelf, door de zin ‘Deep inside I feel the tide is calling out my name, whisper in the waves, blow the winds of change.” 

“Voor mij zijn liedjes een kans om verschillende personages te belichamen, om zo mijn eigen ervaringen en identiteit te verkennen.”

Bij de verschijning van je nummer ‘Archangel’, deelde je op Instagram dat dit ging over een engel die je door een zeer zware tijd heen hielp. Zing je hier over je vriend? 

“Ja, de aartsengel is mijn partner. Ik ben altijd al aangetrokken geweest tot magische en Bijbelse beelden, omdat ik die krachtig vind werken in een lied. Dit nummer gaat over hoe iemand je letterlijk weer het licht kan laten zien in je donkerste momenten. Dat had ik nog nooit eerder ervaren met een partner en daar ben ik enorm dankbaar voor. Het is voor mij een verdrietig nummer, omdat het uit pijn voortkomt. Toch heb ik gekozen voor een haast uitzinnig vrolijk refrein. Ik vind de reis die in dat nummer wordt afgelegd geslaagd, hoe open en blijmoedig die is. Het kan ongemakkelijk zijn om zulke gevoelens toe te geven, vooral in een relatie, en zeker in de wereld waarin we leven. Van jongs af aan leren we om niet te overdrijven, maar soms moet je zulke gevoelens uiten, durven zeggen: ‘Je kunt alles doen wat je wilt’, of: ‘Wow, jij bent geweldig en je hebt mijn leven gered. Je bent een engel.’ Ik wilde die gevoelens in een lied kwijt en ervoor zorgen dat het cool en vrolijk klonk. Als ik naar dat nummer luister, moet ik huilen, omdat het zo’n kwetsbare bekentenis is.”

Op 30 maart trad je nog op in Utrecht. Het was niet je eerste optreden hier. Is er iets specifieks dat je waardeert aan je Nederlandse publiek? 

“Er is bij jullie een echte liefde voor popmuziek, jullie omarmen het genre op een unieke manier. Ik kan er niet precies mijn vinger op leggen, maar ik voel altijd zo’n vreugde in de zaal en dat vind ik geweldig.”

We zijn dol op een beetje sexy silliness. 

“Sexy silliness, o mijn god, precies! Jullie zijn het land van sexy malligheid. Je hebt het echt perfect verwoord. Daarom is het zo fijn daar te zijn, want ik zie mezelf ook als een sexy, gek persoon!”

een politieke bril 

Mei vorig jaar vertegenwoordigde Olly Alexander Groot-Brittannië met het nummer ‘Dizzy’ in het Zweedse Malmö tijdens het 68ste Eurovisiesongfestival. Het werd een van de meest omstreden edities van het evenement ooit. Ten dele vanwege de diskwalificatie van de Nederlandse inzending Joost Klein, die achter de schermen een dreigende beweging zou hebben gemaakt naar een cameravrouw. Maar met name doordat organisator EBU Israël toestond om deel te nemen, ondanks hun rol in de oorlog in Gaza; daar waar Rusland eerder vanwege de inval in Oekraïne wél de deelname werd ontzegd. Diverse landen riepen op tot een boycot van Israël bij het evenement, een sentiment dat ook werd gedeeld in Nederland. In een onderzoek van het RTL Nieuwspanel gaf meer dan de helft van de respondenten (53 procent) aan dat zij vonden dat Israël moest worden uitgesloten.

Hoe kijk je terug op je deelname?

“Het was een achtbaan. Ik ben altijd dol geweest op het Songfestival en het was fascinerend om het nu eens van binnenuit mee te maken. Er komt zo veel bij kijken voordat je überhaupt op tv verschijnt. Ik vond het een geweldig proces, van het creëren van de performance tot de eindeloze repetities. Ons optreden vond ik ook oprecht goed. Ik heb het laatst nog teruggekeken en dacht: wow, wat was het eigenlijk...”

Cool. 

“Het was best indrukwekkend, ook al kregen we nul punten van het publiek – wat ik hilarisch vond. Ik leefde volledig in een Eurovisie-bubbel en werkte maandenlang aan dat ene optreden. Eenmaal in Malmö was het mijn hele wereld. Overal waar ik keek, was Eurovisie. Ik weet niet of ik ooit nog zoiets ga meemaken. Er waren veel positieve kanten, maar het was soms ook zwaar.”

Wat maakte het zwaar? 

“De intensiteit. En dan bedoel ik nog voor alle controverses en protesten. Er was zo veel gaande, en van de helft had ik geen weet, ik zat het grootste deel van de tijd in mijn kleedkamer. Mensen uit mijn team vertelden me wat er allemaal speelde op sociale media.”

Vorig jaar werd van veel deelnemers misschien meer dan ooit verwacht dat zij zich uitspraken over, of zich zelfs terug zouden trekken uit de competitie vanwege controversiële keuzes van organisator EBU. Hoe keek jij naar die verwachtingen vanuit het publiek? 

“Ik wist wat er speelde op dat moment en voelde dat ik daar iets over moest zeggen. Ik deed wel mee, en deelde op sociale media waarom en waar ik toen stond. Dat voelde als mijn verantwoordelijkheid. [Op social media liet Olly weten zich niet terug te trekken om zo zijn platform te kunnen gebruiken om op te roepen tot vrede en een einde aan de wreedheden in Gaza – red.] Of het terecht is om van artiesten te verwachten dat ze zich op die manier uitspreken, dat weet ik niet, maar het is de huidige realiteit. Alles wat in de publieke ruimte gebeurt, wordt momenteel onder de loep genomen, en dat kan heel ingewikkeld zijn. We bekijken elke gebeurtenis door een politieke bril, wat iedereen en alles beïnvloedt. Misschien is dat goed. Ik heb daar het antwoord niet op. Ik hoop dat de EBU... ik hoop dat de situatie volgend jaar anders is.”

Is er een les die je uit deze ervaring hebt getrokken? 

“Ik heb allerlei lessen geleerd. Ervaringen als deze zijn pittig. Ik hoopte natuurlijk dat ik goed zou presteren, maar was me er altijd van bewust dat het mis kon gaan. Ik geloof nog steeds in risico’s nemen, maar soms pakken ze niet uit zoals je hoopt. Dat zijn bij uitstek de momenten waar je van kunt leren en groeien. De les die zulke momenten mij leren is: hoe ga ik verder? Niet alles wat ik doe, zal slagen. Ik heb zowel hoogte- als dieptepunten in mijn carrière ervaren, en ik weet dat mijn eigenwaarde daar niet van afhankelijk is. Eurovisie herinnerde me daar weer aan.”

Stemde het je nederig? 

“Ik ben wat nederiger geworden, ja. Mensen hoopten dat ik zou winnen, dus ik wilde het graag goed doen. Daardoor had ik hoge verwachtingen van mezelf, maar het is beter om die los te laten. Ik realiseer me nu hoe vaak ik hoge eisen aan mezelf stel – om goed te presteren of op een bepaalde manier ontvangen te worden. Ik leer om die los te laten, het is goed voor me om daar niet te veel energie in te stoppen.”

Dit sluit aan bij wat je deelde in de Instagram-post rond je verjaardag, dat je beter in je vel zit dan ooit tevoren. 

“Precies, ja.”

Inmiddels is er een nieuw jaar aangebroken. Wat hoop je dat 2025 je brengt? 

“Ik wil avontuur, nieuwe dingen ontdekken en ik zou graag weer meer willen acteren. Dat probeer ik dit jaar te manifesteren.”

Met je rol in It’s a Sin had je een enorme impact. Ook in Nederland raakte de serie veel kijkers. 

“Die rol heeft mijn leven compleet veranderd, maar heeft de lat voor toekomstige acteerklussen ook heel hoog gelegd. Ik heb sindsdien niet meer geacteerd, maar zou dat graag weer willen. Ik hoop ook dat het een jaar met meer rust wordt.”

Kortom: rust, avontuur, ontdekking, en een paar sexy, onnozele acteerervaringen. 

“Je slaat de spijker op z’n kop. Alles wat ik wil, hoop en vraag, is gaandeweg wat sexy silliness.”