Jeangu Macrooy over Hadestown, jeugdige naïviteit en protestmuziek

Na zijn musicaldebuut in Jesus Christ Superstar speelt Jeangu Macrooy (31) deze zomer Orpheus in Carré-productie Hadestown. Daarna verschijnt zijn vierde album, met daarop een queer protestlied. “Ik vraag me af of mensen buiten onze community zich genoeg zorgen maken over wat er nu gebeurt.”

Is het mogelijk om met muziek de wereld te helen, of zelfs te redden? Ergens in singer-songwriter Jeangu Macrooy leeft de idealistische en wellicht wat naïeve hoop dat die kans bestaat.

Afgelopen februari bezocht hij op het Londense West End de musical Hadestown, gebaseerd op de mythe van Orpheus: een muzikant die zijn geliefde Eurydice probeert terug te halen uit het dodenrijk, en die gelooft dat hij met een lied zijn lot kan veranderen. Macrooy ging twee keer: eens om de show te analyseren, één keer om hem te voelen. Hij raakte diep ontroerd door het verhaal van hoofdpersoon Orpheus, zo veel van zijn jongere zelf herkende hij in hem.

We spreken hem over Hadestown, blikken terug op de impact van zijn musicaldebuut als Jezus en vooruit op zijn nieuwe album, Young, Akward & Lonely, waarop hij zichzelf blootgeeft in de hoop zijn publiek via empathie te bewegen tot verandering.

gezonde dosis dromen

De musical Hadestown vermengt het tragische liefdesverhaal van Orpheus en Eurydice met dat van Hades, koning van de onderwereld, en zijn vrouw Persephone. Koninklijk Theater Carré produceert deze musical zelf, in de originele versie. De voorstelling zal identiek zijn aan die op Broadway en West End, met groots decor en een volledige band op het podium. De cast is wel, deels, Nederlands: Macrooy zal naast onder anderen Claudia de Breij, Maarten Heijmans (Ramses) en April Darby (Sister Act) te zien zijn.

Was je al bekend met het materiaal?

“Een jaar of zes geleden was ik met een muzikant onderweg naar een gig. Hij speelde in de auto het originele conceptalbum van Hadestown en ik was helemaal betoverd.”

Waar kwam dat door? 

“Op het eerste gezicht is het een mooi liefdesverhaal gebaseerd op een Griekse mythe, maar het stuk heeft ook veel te zeggen over vergankelijkheid. Toen ik de voorstelling voor het eerst zag, moest ik huilen.”

Waarom raakte het verhaal je zo diep?

“Hoofdpersoon Orpheus is jong en onervaren, heel idealistisch en misschien ook een tikkeltje naïef, maar daardoor juist onbevreesd. Hij durft groot te dromen, te romantiseren en heeft een oprecht vertrouwen in waar hij voor staat.”

Een soort kinderlijke moed?

“Een gebrek aan cynisme. Dat ontroerde me, omdat ik daarin delen van mijn jongere zelf herken. Het lijkt me therapeutisch om die via deze rol weer tot leven te brengen. Jeugdigheid is een soort superpower. Je bent nog niet bezig met vergankelijkheid – tenzij je al vroeg wordt geconfronteerd met veel dood. Vroeger was ik naïever, minder bezig met de gevolgen van mijn keuzes, waardoor ik vol overgave overal indook. Ik had die typische Pippi Langkous-mentaliteit: ‘Ik heb het nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan’. Die naïviteit gaf me meer ruimte om optimistisch en idealistisch te zijn.”

Hoe kijk je naar de wereld waarin we nu leven? 

“Die vind ik best grimmig. Zeker nu hebben we meer hoopvol gestemde, strijdvaardige mensen nodig. Ik herkende de koude douche die Orpheus op een gegeven moment ervaart in Hadestown, het moment waarop hij beseft dat de wereld zoveel lelijker is dan hij tot dan toe dacht.”

De schellen vallen van zijn ogen? 

“Ja, en dat is hartverscheurend, maar voor mij ook heel herkenbaar. Er gebeuren nog steeds dingen waarvan ik denk: is de wereld echt zó lelijk? Blijkbaar wel.”

Zoals? 

“Bijvoorbeeld wat er nu in het Midden-Oosten gebeurt.”

Je bedoelt in Gaza? 

“Ja. Een paar jaar geleden leerde ik over de genocide in Rwanda in de jaren negentig. Daar was ik helemaal ondersteboven van, maar deze genocide kunnen we live volgen op onze telefoons. Dat vind ik heel confronterend, en ik ervaar daarin een bepaalde machteloosheid.”

Denk je in deze rol tools te vinden om daarmee om te gaan? 

“Ik denk zeker dat ik er iets van ga opsteken. Orpheus probeert de hardheid van de wereld te verzachten met zijn muziek, mensen te herinneren aan hun gevoel en menselijkheid. Ik denk oprecht dat kunst een heel belangrijke rol kan spelen in het helen van de wereld. Er is weinig wat mensen zo herinnert aan het universele van mens-zijn.”

Omdat kunst de kracht heeft verschillen tijdelijk op te heffen? 

“Een theater of een concertzaal brengt mensen letterlijk samen. Kunst wordt soms weggezet als elitair, als ‘niet van het volk’, maar het zit in alles. In het slaapliedje dat je zingt voor je kind, in het zelfgemaakte kaartje dat je stuurt naar je oma. Het is onzin om te denken dat je buiten kunst en cultuur staat, ook al ga je nooit naar een museum of theater. Haat en geweld kunnen soms overstemmen, omdat ze zo luid zijn, maar ik geloof dat die andere kant, de zachte gebaren, het constructieve, uiteindelijk overwint.”

Ik vroeg Carré-directeur Madeleine van der Zwaan waarom jij de rol van Orpheus hebt gekregen. Ze antwoorde: “Omdat Jeangu iets ongrijpbaars heeft. Hij is een dromer die denkt met een lied de wereld te kunnen verbeteren en zingt dat met zo’n overtuiging dat je hem gelooft.” 

“Ik voel een diepe verbondenheid met Orpheus. Hij is net als ik een singer-songwriter met een gitaar, een romanticus, een dromer. Doorslaan in het romantische maakt je delusional, maar een gezonde dosis maakt het leven draaglijker. Deze wereld kent veel leed en om tot verandering te komen, moeten we elkaar soms via een gezamenlijke droom helpen herinneren aan hoe het zou kunnen zijn.”

Een vergezicht voorbij de pijn? 

“Iets om naar te streven. Ergens vóór zijn, in plaats van alleen maar overal tegen. Daarin is het nummer ‘The Wall’, gezongen door Hades, de koning van de onderwereld, voor mij exemplarisch. Dat schetst heel accuraat hoe het verdeel-en-heersprincipe werkt. “Why do we build the wall, my children”, zingt Hades. “We build the wall to keep us free”, antwoordt zijn volk. Vrij zijn doordat er een muur om je heen is gebouwd. Dat is bizar en enorm tegenstrijdig, maar precies wat er nu aan mensen wordt verkocht. In Amerika, maar ook in Nederland. Door een muur om je heen te bouwen, isoleer je jezelf en laat je de verrijking van buitenaf niet meer binnen. Hadestown past perfect bij deze tijd.”

De mythe over Orpheus en Eurydice heeft geen happy end. Wat is daarvan de rol voor jou? 

“Tragiek is een onvermijdelijk deel van het leven en een gelukkig einde geen gegeven. Hoe ouder ik word, hoe beter ik dat besef. Het einde van Hadestown raakte me. [Macrooy laat een lange stilte vallen] Het spoort je aan te kijken naar wat je wél hebt, te vieren dat je leeft. Zonder einde zouden weinig dingen urgentie hebben.”

Of überhaupt betekenis. 

“Het leven heeft betekenis omdat het eindig is. De strekking van dit verhaal is: het is tragisch, maar we vertellen het toch, omdat het ook mooi was. Soms is het leven paradoxaal. Het tragische maakt ons er extra bewust van dat je het goede nooit voor lief moet nemen.”

zes keer per week sterven

Vorig jaar speelde Jeangu Macrooy de rol van Jezus in een nieuwe bewerking van rockmusical Jesus Christ Superstar, geregisseerd door Ivo van Hove. In de eerste plaats een bijzondere rol omdat hij hiermee debuteerde als musicalacteur, maar ook omdat hij zelf opgroeide in een katholiek gezin en na zijn coming-out afstand nam van de kerk. 

In een interview met Trouw zei je dat deze rol je niet in de koude kleren ging zitten. Waar kwam dat door? 

“Ik ontdekte dat mijn lichaam niet doorhad dat de stress, de angst en het verdriet van het personage dat ik speelde niet echt zijn. Wanneer ik na een week spelen op maandag wakker werd, was mijn hele lichaam verstijfd en voelde ik me gespannen.”

Ik las laatst dat acteurs die vooral lichte rollen spelen een betere immuniteit schijnen te hebben dan acteurs die enkel zware rollen vertolken. 

“Dat geloof ik gelijk. En de rol van Jezus is bijzonder pittig. Zes keer per week werd ik eerst aanbeden, vervolgens verstoten en uiteindelijk gedood. Het is zo’n existentieel stuk. Je kunt deze rol niet half spelen en dat hakte erin.”

Het is een veelzeggend stuk voor deze tijd, waarin menig christen zegt te leven naar het verhaal van Jezus, maar daar niet naar handelt. 

“Ik kreeg vaak de vraag hoe ik het vond om Jezus te spelen, in de zin van de zoon van God. Maar voor mij gaat Jesus Christ Superstar nog niet over Jezus de heilige, of over het christendom. Het stopt bij de kruisiging en zijn dood, het verhaal over de opstanding maakt er geen onderdeel van uit. Sowieso denk ik: waarom wachten we nog altijd tot hij terugkomt, heeft hij nog niet genoeg geleden? En is die hele lijdensweg nodig om de mensheid te redden? Om ons in te laten zien dat onze huidige manier niet de juiste is?”

Ik moet denken aan de foto van het Syrische jongetje dat aanspoelde op een strand in Turkije. Een beeld dat veel mensen bewust maakte van de ernst van de vluchtelingencrisis. 

“Verschrikkelijk, toch, dat dat ervoor nodig is. En zelfs dat is vaak niet genoeg meer.”

Deed het spelen iets met je eigen band met het geloof? 

“Ik ben rooms-katholiek opgevoed, maar heb afstand genomen van de kerk. Toch geloof in nog steeds in een hogere macht, alleen noem ik die het universum. Het geeft me een gevoel van gedragen worden. Het lijkt me heel zwaar en niet zo fijn als je alles uit jezelf moet halen, als je nergens meer in gelooft. Het idee dat er een zachte kracht bestaat die me begeleidt of bijstuurt ontlast me heel erg.”

Heeft meer dan 200 keer Jezus spelen een verzachting veroorzaakt in je kijk op het christendom? 

“Mijn ervaringen met het christendom zijn niet prettig. Ik was 17, zat in de kast, maar had zelf niet echt een probleem met mijn seksualiteit. In de kerk werden allerlei nare dingen gezegd over queer mensen die voor mij niet rijmden met de boodschap van God, namelijk dat iedereen erbij hoort. Tweeënhalf jaar geleden verloor ik daarbij mijn beste vriendin aan het geloof. Zij ging een zeer strenge stroming aanhangen en is mijn zijn daarmee als zonde gaan zien. We waren altijd een veilige haven voor elkaar en ineens introduceerde zij een heel groot oordeel. Ze wilde vrienden blijven, onder het mom van love the sinner, hate the sin maar het voelde niet meer veilig en dat was het ook niet. Beide dingen hebben impact gehad op hoe ik kijk naar het christendom, maar toen ik Jezus speelde, werd ik eraan herinnerd dat ook hij aan de rand van de samenleving stond en dat hij zich juist omringde met gemarginaliseerde groepen en liefde verkondigde als boodschap. Dat iedereen thuis is bij God.”

Jezus was er ook voor de sekswerkers en criminelen. 

“En in dat licht was hij er vast ook voor de queers. Heb je naasten lief, verkondigde hij. Punt. En niet: komma, behalve als ze queer zijn. Ik moet zeggen dat ik wel fan ben van die Jezus, en van die boodschap. Ik ben gewoon niet zo’n fan van zijn kerk.”

nasty evil gays

Jeangu Macrooy werd in Nederland bekend met de soulvolle muziek op zijn eerste album High On You. Op zijn tweede album liet hij een rauwer, eclectisch geluid horen en op album drie vermengde hij die stijlen met een vleugje disco. Op album vier, Young, Akward & Lonely, keert hij dit najaar terug naar zijn kern, met songs die stuk voor stuk een akoestisch hart bevatten.

Ongeveer een jaar geleden verscheen je eerste single van het nieuwe album, ‘Young, Awkward & Lonely’. Wat betekent dat nummer voor je? 

“Ik moest het schrijven. Het grootste deel van mijn twintiger jaren heb ik gerouwd om wat ik niet heb kunnen ervaren als tiener, omdat ik in Suriname in de kast zat. Pas toen ik op mijn twintigste in Nederland aankwam, kon ik een datingleven hebben, mezelf en mijn seksualiteit ontdekken. Maar die ontdekking had niet dezelfde onschuldigheid van de ontdekking die mijn hetero vrienden als pubers mochten ervaren. Ik heb me heel onzichtbaar en ongeliefd gevoeld. Deze song was de laatste fase in een rouwproces, de acceptatie. In dit nummer zing ik dat ik me eenzaam en ongemakkelijk voelde, dat dit mijn eigenwaarde heeft aangetast, maar dat het oké is. Het is een knuffel aan mijn jongere zelf, en aan andere jongeren die zich zo voelen of hebben gevoeld.”

Je komt uit een ‘broken home, full of broken hearts’, zing je in dit nummer. Is je band met hen nu op een betere plek? 

“Ja, sowieso. De scheiding van mijn ouders had op mij als kind veel impact. Therapie was niet gebruikelijk in Suriname, terwijl wij daar individueel en als gezin veel aan hadden gehad. Nu moest ik alles op latere leeftijd zelf uitzoeken. Op elk van mijn albums staat een song die voelt als het vertrekpunt, en hoeveel dit geen coming-of-agealbum is, voelde deze coming-of-agesong als dat nummer. Album vier gaat over wat het leven blijkt te zijn als je volwassen bent. Ik kom tot de conclusie dat veel dingen ongemakkelijk blijven. Verliefdheid: awkward. Voor jezelf zorgen: awkward. De wereld die in brand staat: ook echt awkward.”

Dat naïviteit geen gegeven meer is, maar iets wat je terug moet vinden. 

“En dat de eenzaamheid er nog steeds is, al manifesteert die zich in mijn geval nu meer in mijn betrokkenheid bij wereldse kwesties. Als je niet de verbinding opzoekt, niet met mensen praat over je gevoelens over de wereld of een keer een demonstratie bezoekt, kun je je best eenzaam voelen door al het slechte nieuws.”

“I thought I would be happier by now”, zing je in het nummer ‘Happiness’. In de videoclip lig je op een therapiebank. Zingt hier de Jeangu van nu? 

“Hier zingt de Jeangu die bijna 30 werd, maar dat nummer is nog steeds relevant. Als kind had ik een bepaald idee over geluk, over de dingen die je daarvoor moest afvinken van je checklist: carrière, relatie, een woning. Die zaken heb ik nu, dus in theorie zou het nu allemaal ‘lang en gelukkig’ moeten zijn, maar dat is het niet. De tekst bevat wel de nodige zelfspot; veel van mijn zorgen zijn first world problems. Zo zing ik over de spiegeling aan mijn ouders, die op mijn leeftijd al een 6-jarig kind hadden, terwijl ik niet eens een sanseveria in leven kan houden. Het is me duidelijk geworden dat geluk geen eindbestemming is die je op een gegeven moment hebt bereikt.”

Geluk heeft constante beweging nodig. 

“Hoe meer mindere periodes ik meemaak, hoe meer waardering ik heb voor de momenten dat ik me stabiel en gelukkig voel. In de kleinste vorm uit zich dat als volgt: pas na een verstopte neus, ga je waarderen hoe fijn het is als je weer vrij kunt ademen. Dat gevoel kun je vertalen naar wezenlijkere momenten. Na een depressieve periode kan ik zo blij zijn als ik weer volop kan genieten van het leven.”

In het eerdergenoemde Trouw-interview zei je ook dat je als singer-songwriter je mond open doet als dat moet. 

“Wat ik daarmee bedoelde, is dat ik me ervan bewust ben dat ik als artiest soms de wereld kan helpen door die een spiegel voor te houden. Een uitspraak van Nina Simone is daarin voor mij een lijfspreuk geworden: ‘It’s an artist’s duty to reflect the times in which we live’.”

En er is momenteel een hoop om op te reflecteren. 

“Enorm, en ik voel de urgentie om dat te doen.”

Volgens mij doel je hier op je nieuwe nummer dat begin juli verschijnt: “‘Independent Girls and Nasty Evil Gays’. 

“Deze tijd vraagt om een tegengeluid. Er heeft altijd een vijandigheid bestaan richting de queer community en naar vrouwen, maar de laatste tijd lijkt die erger te worden. Het lijkt of we teruggaan in de tijd. Het is onwerkelijk dat we nu de straat op moeten voor dingen waar we decennia terug al voor streden, zaken die ons nu weer dreigen te worden ontnomen. Blijkbaar zijn verworven rechten heel fragiel. ”

In Amerika worden die rechten al teruggedraaid. Abortus is er geen landelijk recht meer en er als trans persoon heen reizen is niet alleen onveilig, maar in sommige gevallen zelfs onmogelijk geworden door Trumps genderdecreten. 

“Dat is heel eng en verdrietig. Amerika is een groot voorbeeld van alles wat er momenteel mis is. Maar het leeft net zo goed op heel veel andere plekken in de wereld, ook hier. Ik wilde daar iets over schrijven, en dat werd deze satirische protestsong, over de gemarginaliseerde groepen die door extreemrechtse populisten worden aangewezen als de bron van het kwaad, als de reden dat de wereld nu zo fucked up is.”

Voelt dat als een verantwoordelijkheid voor je? 

“Ik had op een gegeven moment door: als queer artiesten hun eigen verhalen niet vertellen, dan worden ze níét gedeeld, of vooral op stereotyperende manieren, die geen recht doen aan onze ervaringen. Ik vraag me echt af of mensen die geen onderdeel zijn van onze community genoeg doordrongen zijn van de ernst van wat er nu om ons heen gebeurt. Of ze zich genoeg zorgen maken. Of er genoeg verontwaardiging en boosheid over ontstaat.”

Op je nieuwe album staat ook het persoonlijke nummer ‘I Found Someone’, over de liefde van je grootouders. Wat inspireerde je zo aan hun verhaal? 

“Het is het mooiste liefdesverhaal dat ik heb mogen meemaken. Het heeft me gevormd, omdat het me liet zien hoe een mooie, gezonde relatie eruitziet. Mijn oma was 63 en mijn opa 65 toen ze elkaar ontmoeten. Hij had net zijn eerste vrouw verloren, oma was nog nooit getrouwd geweest. Ze ontmoetten elkaar via een contactadvertentie in de krant en het was meteen raak. Na twee weken zijn ze gaan samenwonen, na drie maanden getrouwd. Als oma erover vertelde, zei ze altijd dat ze dit niet meer had verwacht op haar leeftijd.”

Je zingt in het nummer ook over het overlijden van je opa. Was dat recent? 

“In 2020. Toen schreef ik dit nummer al, maar ik zocht nog een album waarop het paste.”

Waarom werd dat dit album? [Macrooy laat een lange stilte vallen] 

“Omdat het gaat om iets groters dan mijn eigen sores. Het nummer brengt balans op een plaat waarin ik vooral over mijn eigen leven zing. Het gaat over de dualiteit en tragiek waar we het aan het begin van ons gesprek over hadden. Het overlijden van mijn opa deed veel pijn, omdat hun liefde zo mooi was.”

Kun je vast iets loslaten over je theatertour? Ik las dat je klein wilt beginnen en gaandeweg groot uitpakt met een negenkoppige band. 

“De afgelopen jaren heb ik veel verschillende kanten van mezelf ontplooid en die wil ik allemaal laten zien in deze tour. In essentie ben ik een singer-songwriter met een gitaar, dat is hoe ik wil beginnen, omdat er in de intimiteit daarvan weinig te overbruggen valt voor een publiek. Het voelt alsof er minder afstand is tussen mij en hen als ik op mijn gitaar begin, maar ik wil ook de bombastische kanten van mezelf laten zien.”

Hoop je je publiek niet alleen in letterlijke, maar ook in maatschappelijke zin in beweging te brengen? 

“Dat hoop ik wel ja. Deze tijd vraagt om mensen die zich uitspreken. Als we dat nu niet doen, wanneer dan wel? Maar als mijn muziek verzachting biedt, optimistischer stemt, dan heb ik het publiek ook iets belangrijks mee kunnen geven. Wanneer iemand door iets zachts geraakt wordt, kan dat veel teweegbrengen. Als een concert goed is, voel ik dat iedereen in de zaal is afgestemd op dezelfde energie en emoties. Dat is een van de meest verbindende ervaringen die je kunt hebben.”

Vind je het weleens ingewikkeld om je uit te spreken? 

“Ik vind het niet moeilijk om eerlijk te zijn. Als iets urgent voor mij voelt, dan luister ik daarnaar. Daardoor kan ik met weerstand te maken krijgen, maar het is beter dan stil blijven. Als we ons gedeisd houden, krijgt het kwaad alle ruimte. Kijk naar Gaza: dat is helemaal platgebombardeerd en blijkbaar is de spreekwoordelijke ‘rode lijn’ nog steeds niet overschreden. Moet je je voorstellen dat er berichten van deze aard zouden zijn over Londen, New York of Parijs. Hoeveel verontwaardiging er zou zijn, benefietconcerten met de grootste sterren. Door dat contrast vraag ik me af: vinden we de levens van de burgers in Gaza dan echt minder waard?”

Waar put jij hoop uit? 

“Uit het blijven zoeken naar elkaar. Me verbonden voelen met een community met mensen die voor hetzelfde vechten. Daarom schreef ik dat protestnummer. Het is een reflectie van onze tijd. Het is misschien niet meteen een oplossing, maar het kan mensen bewust maken van wat er aan de hand is. Dat vind ik het mooiste wat kunst kan doen. Mensen tot een nieuw inzicht brengen, in de hoop dat daardoor verandering ontstaat.”

Hadestown is vanaf 20 juni te zien in Carré. Speeldata en tickets via carre.nl.