Bo Hanna bezocht de Pride in Tokio

Modern, maar sociaal conservatief: dat is de werkelijkheid in Japan, zo blijkt tijdens Pride. Columnist Bo Hanna over zijn bezoek aan Tokyo Pride.

Pride in Tokio is niet wild of uitbundig. Geen naakt, geen trucks met knallende techno – nauwelijks muziek zelfs. Wel opvallend veel ouders met kinderen in regenboogshirtjes, honden en katten in buggy’s en een zeer populair skin care-kraampje, waar je je huidtype kunt laten testen en advies kunt krijgen.

Tot vorig jaar vond het evenement eind april plaats, maar dit jaar is het verschoven naar juni, de internationale Pride Month. Er is zichtbaar moeite gedaan: het Yoyogi-park staat twee dagen in het teken van pride, er is een podium met optredens van dragqueens en bekende artiesten, er lopen veel vrijwilligers rond en er is een kids space. Grote merken als Sony, Panasonic en Yamaha zijn aanwezig. De parade is opgedeeld in zestig blokken die met tussenpozen vertrekken, zodat het verkeer kan doorrijden. Zomaar meelopen mag niet: vooraf registreren is verplicht. Weinig spontaniteit, veel regels. 

Het opvallendste paradeblok is dat van een homo koppel dat hand in hand als bruidegoms loopt. Witte rozen in de hand. Achter hen een groep met protestborden. Het beeld is zacht, maar de boodschap luid. Enkele toeschouwers langs de kant zwaaien met regenboogvlaggen, maar de meeste voorbijgangers – waaronder veel zakenmannen in pak – kijken nauwelijks op. Soms is er een blik van verwarring, alsof niet duidelijk is wat hier precies wordt gevierd. 

En op de straten van Tokio? Daar loopt het gewone leven door. Buiten de parade en het Yoyogi-park is in heel Tokio geen regenboogvlag te bekennen. “Pride wordt niet erkend door de Japanse overheid,” zegt een vrijwilliger in het park. “Het wordt slechts getolereerd. Daarom zijn de verkeersregels zo streng.”

Japan is het enige G7-land waar het huwelijk nog steeds verboden is voor koppels van hetzelfde geslacht. Rechters in Sapporo en Nagoya oordeelden dat dit verbod strijdig is met de grondwet, maar een wetswijziging bleef uit. Wel voerden tientallen steden partnerschapsregelingen in, waarbij ook kinderen van koppels deels erkend worden: een partner mag ze ophalen van school of medische beslissingen nemen. Eind oktober onderstreepte de kersverse, eerste vrouwelijke premier van Japan, Sanae Takaichi, nogmaals dat zij tegen een openstelling van het huwelijk is — volgens haar “is het huwelijk, zoals in de grondwet staat, een verbintenis tussen beide seksen,” en zij wil dat zo laten.

Een man die meeloopt in de parade, slaakt een zucht. “We wachten al zo lang. Als we straks kunnen trouwen, voelt het tenminste alsof het zin heeft om je stem te laten horen.” Een andere jongen spreekt over de façade van beleefdheid. “Onze cultuur leert ons om gasten vriendelijk te behandelen, dus als lhbtiqa+ bezoeker lijkt Japan tolerant. Maar vergeet niet: wij Japanners houden onze mening voor ons. Japanse lhbtiqa+ personen worden lang niet altijd goed behandeld.” Zo weet op zijn werk niemand van zijn seksualiteit. “Ik ben bang dat ik anders nooit promotie krijg.” 

’s Avonds bezoek ik Shinjuku Ni-chome – een van de grootste lhbtiqa+-uitgaanswijken van Azië, met honderden bars, clubs en een videotheek vol gayporno. Ik ben onder de indruk. Toch loop je er als voorbijganger makkelijk aan voorbij: pas als je ’s avonds de zijstraten induikt, merk je voor wie deze plek bedoeld is. 

Een paar dagen later bezoek ik met een vriend Noge, een opkomende wijk in Yokohama met verrassend veel queerbars en de enige gaybioscoop van de stad. Veel zaken hanteren een ‘members only’-beleid. Een local neemt ons mee naar binnen. Dat ‘members only’ blijkt, zo vertelt de barman, codetaal – een subtiele uitnodiging aan wie begrijpt waar het om gaat. Aan de bar raken we aan de praat met een vrouw die zichzelf ally noemt. Ze is hier met haar gay vriend, zegt ze, “om de bar te steunen”. De barman knikt en zegt: “Ondanks alles houd ik van Japan.”

Pride in Tokio is stiller. Maar wie goed luistert, hoort een aanzwellende roep om gelijkheid.