Pim Nugteren: “Het Homomonument brengt iedereen samen”
Een interview met de nieuwe ceremoniemeester
Zoals ieder jaar is er op 4 mei de Dodenherdenking op het Homomonument in Amsterdam. Pim Nugteren is dit jaar voor het eerst ceremoniemeester. Hij vertelt over zijn werkzaamheden en het belang van het monument en het herdenken van de mensen die we zijn verloren.
Menne Vellinga was betrokken bij de oprichting van het Homomonument op de Westermarkt in Amsterdam, in september 1987. Sinds mensenheugenis was hij als ceremoniemeester betrokken bij de Dodenherdenking op 4 mei. De herdenking op het monument is uitgegroeid tot een volwaardige herdenking, waar honderden leden van de lhbtq-gemeenschap uit heel Nederland naartoe komen om de slachtoffers van vervolging en geweld te herdenken.
Allereerst: wat heeft jou doen besluiten om ceremoniemeester te worden?
“Iets meer dan een jaar geleden kreeg ik bericht van Menne met de vraag of ik een vorkje wilde prikken. Ik kende Menne toen nog niet heel goed, maar we waren beiden actief als presentator bij MVS en ik had hem voor datzelfde netwerk al eens geïnterviewd in zijn rol als ceremoniemeester bij de Dodenherdenking op het Homomonument. Nooit had ik kunnen zien aankomen dat hij me tijdens het etentje zou vragen of ik die eervolle taak van hem wilde overnemen. Ik heb er eerst lang en goed over nagedacht, want ik vond, en vind, het echt een enorme eer, maar ook een enorme verantwoordelijkheid. Ik wilde voor mijzelf zeker hebben dat ik deze ook kon dragen voor ik ja zei.”
Waaruit bestaat jouw taakomschrijving precies?
“In het kort gezegd praat ik het geheel aan elkaar. Van het welkom tot aan de laatste kranslegging. Maar Menne deed al die jaren zoveel meer dan dat, ook achter de schermen. Ik heb grote schoenen te vullen, maar zal er ook zeker mijn eigen draai aan geven.”
Het Homomonument is opgericht in 1987. Wat is er door de jaren heen veranderd omtrent de Dodenherdenking?
“Oef… veel, denk ik, heel veel. Ik ben zelf geboren in 1987 en als ik kijk naar wat er alleen al in die tijd is veranderd. Denk bijvoorbeeld alleen al aan het openstellen van het huwelijk in 2001. Maar we zijn er nog niet. Er is ook zeker nu nog steeds veel verandering nodig. Mede daarom is het al die jaren, en nog steeds, zo belangrijk om de slachtoffers uit het verleden, heden en toekomst ieder jaar te herdenken op en om het monument.”
Over het Homomonument zelf: welke bijeenkomst is je het beste bijgebleven?
“Uiteraard de Dodenherdenking. Het heeft zo iets bijzonders daar op die plek, op dat moment. Het heeft me altijd gefascineerd. Maar ook de dag erna, op Bevrijdingsdag. Dan wordt er gefeest, en ook dat is evengoed de magie van het monument. Het brengt de gemeenschap en eenieder eromheen samen.”
Er zijn nog altijd plekken in Nederland waar lhbtq’s niet welkom zijn bij het organiseren van de Dodenherdenking, zie het tumult vorige maand op Goeree-Overflakkee. Wat vind je daarvan?
“Ik schrok enorm van die berichtgeving natuurlijk, maar wat ik daar als individu van vind is nog niet eens zo belangrijk naar mijn mening. Wat de rest van het land daarvan vindt en hoe daar vervolgens op gereageerd wordt wél. En gelukkig was vrijwel het hele land het ermee eens dat dit vreselijk was en heeft de gemeente ingegrepen. Dat geeft mij, hoe erg het feit ook, ook weer een soort van troost. We komen er wel, langzaamaan, stapje voor stapje. Voor nu zou ik enkel willen zeggen: wees welkom bij het Homomonument op 4 mei, want daar is écht altijd iedereen welkom!”
Tot slot een blik op de toekomst: blijft de Dodenherdenking op het Homomonument bij het oude, of staan er veranderingen voor de deur?
“In de kern zal de herdenking natuurlijk altijd hetzelfde blijven. Verleden, heden en toekomst en die zó belangrijke en allesomvattende twee minuten stilte; dat is de rode draad. Dat er in de details en nuances veranderingen zullen zijn is wat mij betreft onvermijdelijk. Een jongere en diversere doelgroep móét in mijn ogen echt meegenomen worden in dit belangrijke verhaal. En je zult mij nooit horen ontkennen dat oorlog er vandaag de dag niet nog steeds is. Ook dat moet wat mij betreft meegenomen worden in de herdenking.”
Dodenherdenking op het Homomonument
Op 5 mei vieren we de vrijheid, op 4 mei herdenken we de doden. Om 20.00 uur is het in Amsterdam en de rest van Nederland twee minuten stil. Op het Homomonument worden de mensen herdacht die werden en worden vervolgd om hun seksuele geaardheid of genderidentiteit.
De herdenking wordt voorafgegaan door een stille tocht vanaf 19.30 uur, opstellen voor de toreningang van de Westerkerk.
Sprekers na 20:00 uur op het Homomonument:
- Lisa van Ginneken, eerste transpersoon in de Tweede Kamer
- Armen Melkonian, voormalig vluchteling uit Aleppo, ambassadeur voor Vluchtelingenwerk Nederland
- Mees van Rijswijk, 23 jaar oud en non-binair dichter en spoken word woordkunstenaar.
Na de plechtigheid is er een kleine borrel in de Westerkerk voor alle aanwezigen.
