Insta-held Matt Bernstein over Trump: “Het voelt out of control: alsof de vangrail weg is”

Op rake wijze veegt Matt Bernstein (@mattxiv) de vloer aan met discriminatie, conservatieve kletspraat en andersoortige bekrompenheid. Met Trump opnieuw aan het roer in de VS is dat urgenter dan ooit, stelt hij: “Deze keer voelt het meer out of control, alsof de vangrail is weggehaald.”

Voor de webcam in zijn appartement in New York City kijkt Matt Bernstein verbaasd op wanneer hij hoort dat zijn posts ook in de Nederlandse lhbtiqa+-gemeenschap zeer regelmatig gedeeld worden. Bernstein heeft ruim 1,8 miljoen volgers; hij weet dat hij spreekt met een journalist van een Nederlands tijdschrift. Toch vindt hij het een vreemd besef. Hij is nog nooit in ons land geweest, zegt hij met een zekere nederigheid in zijn stem. 

Bernstein – petje, turquoise hemd, terrakleurige oogschaduw – noemt zichzelf online met een knipoog ‘gay agenda evangelist’. Hij wijdt inderdaad veel posts aan de staat van lhbtiqa+-acceptatie in met name de VS, maar praat ook over andere zaken: seksisme, mannelijkheid, ongelijkheid en discriminatie in de breedste zin van het woord. Dat doet hij al sinds 2019. Toen nog met op zijn eigen gezicht geschreven boodschappen, te midden van extravagante make-up: Bernstein is naast internetpersoonlijkheid make-upartiest. Tegenwoordig maakt hij collages met foto’s en filmpjes, oneliners en welbespraakte uiteenzettingen. Op deze manier heeft hij meer ruimte om in te gaan op het punt dat hij wil maken, legde hij in een eerder interview uit.  

Het was niet makkelijk om hem te spreken te krijgen. Winqs eerste interviewverzoek dateert van drie jaar terug. Toen al voelde het urgent: het Hooggerechtshof in de VS had het landelijk recht op abortus geschrapt en op scholen in Florida was net een verbod ingesteld om in lessen te praten over seksuele oriëntatie en genderidentiteit.

Nu, met Trump aan de macht, is de noodzaak nog vele malen hoger. Die maakte op de eerste dag van zijn tweede termijn als president bekend dat de VS enkel ‘man’ en ‘vrouw’ als gender zou erkennen. Daarnaast draaide hij de informatievoorziening over gender en seksualiteit op Amerikaanse overheidswebsites terug, net als de financiële hulp aan hiv- en aidsbestrijding in landen die het zwaarst door het virus getroffen worden. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken scherpte in maart het reisadvies voor lhbtiqa+ pesonen die naar de VS willen aan. Die moeten er rekening mee houden dat ‘wetten en gebruiken in de VS tegenover lhbtiqa+-personen kunnen afwijken van die in Nederland’, zo staat te lezen op de site van de Rijksoverheid. Nederlandse trans personen die naar de VS willen reizen, moeten bij het aanvragen van hun reisvisum hun geboortegeslacht invullen. Voor non-binaire reizigers is er geen mogelijkheid om voor ‘X’ te kiezen. 

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

Was die urgentie de reden dat je nu ‘ja’ zei tegen het interview? Omdat de terugkeer van Trump alles verder op scherp heeft gezet? “Nee, dat was niet de reden. Ik praat gewoon niet graag over mezelf, dus ik zeg niet vaak ‘ja’. Ik heb het wél graag over de wereld, over politiek. Maar hoe meer volgers ik online kreeg, hoe meer ik mezelf ben gaan afschermen. Internet is een meedogenloze plek. Daarom kan het eng zijn om over persoonlijke dingen te praten.” 

Je hebt geregeld screenshots gedeeld van de haatcomments die je krijgt. 

“Na al die jaren heb ik een dikke huid gekweekt. Mensen kunnen nog met weinig op de proppen komen dat me echt raakt of verbaast. Maar de wereld is heel vijandig geworden en dat laten al die nare reacties goed zien.” 

Je was twintig toen je begon met je politiek uitspreken. Dat deed je destijds al met een indrukwekkende welbespraaktheid. Hoe kom je zo vroeg wijs? 

Verlegen lachje: “Dat is heel aardig. Ehm, ik lees veel, maar er zijn zo veel mensen slimmer dan ik. Ik ben wel goed in internetcommunicatie: op een efficiënte manier een heldere boodschap aan een breed publiek overbrengen. Daar draait het uiteindelijk om. Ik moet een manier vinden om mensen die op Instagram scrollen en binnen één seconde weer weg zijn te laten hangen bij mijn post. En hen het met me eens te laten zijn.”  

Trump was destijds óók de reden dat je begon als online activist, toch? 

“Ik hou er niet van om mezelf ‘activist’ te noemen, noem me maar ‘politiek entertainer’. Maar klopt, ik studeerde tijdens Trumps eerste termijn en was mezelf op dat moment steeds meer aan het vinden als queer persoon. Terwijl ik me meer queer voelde dan ooit, ontstond er om me heen en online een steeds breder anti-queer sentiment. Dat bewoog me om me in politiek te verdiepen en me politiek uit te spreken.” 

Ben je veel bezig geweest met hoe je meer mensen kon bereiken? 

“Het doel was nooit om zo groot te worden. Dat is gestaag gebeurd, er kwamen altijd een paar volgers bij. Nu wil ik juist graag meer mensen bereiken, omdat rechts óók meer mensen bereikt. Veel van de populairste influencers in de VS op dit moment zijn conservatief, Logan Paul bijvoorbeeld. Het is mijn nadrukkelijke doel om mensen aan de andere kant te bereiken. Veel van mijn volgers delen mijn mening, maar zij hebben misschien familieleden die er anders over denken en die door hen mijn posts te zien krijgen. Veel mensen zijn meer open-minded dan ze zelf weten, ze zijn gewoon niet heel geëngageerd. Die moet ik zien te bereiken.”  

Je pakt er vaak tal van documenten, onderzoeken en andere bronnen bij om je punt te bekrachtigen. Hoeveel research gaat in één post zitten? 

“Dat verschilt heel erg. Soms ben ik acht uur bezig voor één bericht, maar er zijn ook posts die ik vrij impulsief in elkaar zet. Naarmate ik groter werd, nam de druk toe om alle feiten te laten kloppen. Een terechte druk, overigens. Ik zorg ervoor dat ik alle informatie op orde heb wanneer ik iets online zet.” 

Je hebt sommige oude posts verwijderd. Ben je het weleens oneens met wat je vroeger postte? 

“O, absoluut. Ik was twintig! Het is logisch om te bevragen hoe je vroeger ergens naar keek. Dat is zelfs goed voor je. Waarmee ik niet bedoel: als je vroeger ruimdenkend was, word dan nu bekrompen. Maar je groeit als je zelfkritisch kunt zijn en nadenkt over wat er beter had gekund.” 

Neemt de druk om te posten toe naarmate je bereik groter wordt? 

“Nee, niet echt. Ik heb weleens de fout gemaakt te denken dat ik ergens iets over móést vinden, maar dat is niet per se zo: soms weet je van bepaalde dingen gewoon niet zo veel af en zijn er andere mensen die daar zinniger dingen over te melden hebben.” 

Hoe zit het met de druk op je eigen welzijn? Word je nooit moedeloos van al het slechte nieuws in de wereld? 

“Ik ben zéker niet altijd positief of strijdlustig. Hoopvol ben ik wel. Ik weet dat dat een privilege is, want veel mensen gaan momenteel door een duistere tijd waarin hoop hen ontnomen wordt. Maar ik heb veel vrienden die in de vijftig en zestig zijn en de aidscrisis hebben meegemaakt. Ook dat was een afgrijselijke periode, maar ze hebben zich erdoorheen geworsteld. Zo zijn er nog veel meer voorbeelden van tijden waarin de queer community het zwaar had. En kijk: we zijn er nog steeds.” 

Hoe is het om op dit moment in de VS te leven? Voelt het anders dan tijdens Trumps eerste termijn? 

“Honderd procent. Het voelt meer out of control, alsof de vangrail is weggehaald. Bovendien zijn tal van grote bedrijven als supermarktketen Target Trump gaan steunen. Teleurstellend, maar niet verrassend. Hun progressieve imago was precies dat: een imago, dat overboord kon worden gegooid zodra het culturele momentum veranderde. Ik was altijd al sceptisch bij grote bedrijven die bijvoorbeeld deelnamen aan een Pride-parade. Uiteindelijk is geld altijd hun grootste drijfveer.” 

Ook binnen de lhbtiqa+-gemeenschap valt er een opkomst aan conservatisme te bespeuren. In je podcast A Bit Fruity had je het over make-upartiest Jeffree Star, die claimde dat non-binariteit niet bestaat. 

“Ach ja, Jeffree Star, bij hem hoef je sowieso niet te rade te gaan voor morele kwesties. Maar het klopt, er zijn ook lhbtiqa+-conservatieven, ook al wordt vaak gedacht dat het een het ander uitsluit. Dat zou het eigenlijk ook moeten, maar mensen kunnen egoïstisch of hebzuchtig zijn, hun eigen witheid of rijkdom boven de rechten van anderen stellen.” 

Denk je dat er binnen de lhbtiqa+-gemeenschap een kloof ontstaat? 

“Nee, dat denk ik niet. Over het algemeen zijn wij een progressief stemmende gemeenschap. Lhbtiqa+-conservatieven willen nog weleens doen alsof er strijd is binnen de community om hun eigen punten kracht bij te zetten, maar dat is niet zo: zij vormen een kleine minderheid. Wel een luide.”  

Een lastige, maar logische laatste vraag: hoe kijk je naar de toekomst? 

Zucht diep: “Dat is inderdaad een grote vraag. Ik hoop gewoon dat mensen… doen wat ze moeten doen. En dat de Democratische Partij zijn zaken op orde krijgt, want ook die is flink naar rechts opgeschoven. Ik wil een partij die écht opkomt voor gemarginaliseerde groepen, ik wil mijn stem trots aan een politicus kunnen geven, in plaats van te moeten kiezen tussen twee kwaden. En ik hoop dat we elkaar in de lhbtiqa+-community veel liefde blijven geven. Want van Target krijgen we die niet meer.”