PAN Amsterdam: kunst kijken en sfeer proeven
Verdwalen in de kunst
Op PAN Amsterdam, de grootste nationale kunst-, antiek- en designbeurs van Nederland, is het prettig dwalen. We spraken met directeur Mark Grol en Splinter Chabot, die dit jaar het campagnebeeld ontwierp. “PAN is inspirerend, stimulerend, maar nergens belerend.”
Een kenmerkend aspect van PAN Amsterdam is dat alles er kriskras door elkaar staat. Waar bij veel kunstbeurzen items keurig gerangschikt worden per discipline of tijdperk, vind je hier art deco naast ultramodern, Afrikaans naast Japans en fotografie naast antiek. “Zie het als slenteren door een winkelstraat tijdens een vakantie”, aldus Mark Grol, sinds zes jaar directeur van PAN. “We willen dat bezoekers continu verwonderd worden.”
chef kunst
Tijdens de 38e editie van PAN, van 2 t/m 9 november in de RAI, is er aanbod van maar liefst 125 deelnemende galerieën, antiquairs en kunsthandelaren te bewonderen. Nieuwe accenten dit jaar zijn o.a. een galerie met Zuid-Koreaanse hedendaagse kunst, een stand met vintage fotografie, en een met le Neuvième Art: Bandes Dessinées, originele striptekeningen. Mark: “We zijn altijd op zoek naar de grenzen van wat kunst kan zijn. Zo vind je op de beurs ook een Aston Martin en een stand van Brand van Egmond, die waanzinnige lichtsculpturen maken. Als een soort chef probeer ik alle ingrediënten samen te brengen: een goed podium, verrassende deelnemers, een sterk campagnebeeld, om zo de perfecte sfeer te creëren.”
Grol en zijn team doen er veel aan om verschillende doelgroepen naar de beurs te trekken. Zo zijn er programma’s in samenwerking met scholen uit achtergestelde wijken en speciale tarieven voor studenten. “In veel mensen brandt een vlammetje voor kunst. Wij hebben de kans om dat aan te wakkeren en dan kun je niet zomaar wat spullen neerzetten zonder info erbij. Ook onze jonge bezoekers nemen we bloedserieus. Over kunst moet je actief vertellen, je moet mensen enthousiasmeren. Natuurlijk wordt er ook verkocht op PAN, maar onze voornaamste groep kopers blijft mensen tussen de 55 en de 70. Ooit trokken we vooral keurige grijze mannen uit ’t Gooi met rode broeken en dubbele namen. Nu komen er diverse mensen uit heel Nederland.”
splinter in wonderland
Voor het campagnebeeld benadert PAN ieder jaar een prominente naam. Dit jaar is dat schrijver Splinter Chabot, die opgroeide in een gezin dat qua kunstprikkels eerder een uitslaande brand bood dan een vlammetje. Voor zijn campagnebeeld liet hij zich inspireren door het eclectische karakter van PAN. “Ik waande me er een soort Alice in Wonderland. Je verdwaalt hier bewust in de kunst. Het is een heerlijk doolhof, waaruit je niet wilt ontsnappen en waarbij je steeds weer nieuwe ingangen ontdekt. Een soort snoepwinkel, waar je je makkelijk misselijk eet, als je niet oppast. Ik werd er op een prettige manier een beetje hebberig van.”
Het campagnebeeld, dat Splinter ontwierp met studio Rive Roshan, bevat veel roze. “Voor mij persoonlijk een belangrijke kleur, maar ook omdat het iets hoopgevends en vrolijks heeft. Ik wilde mijn optimistische blik op de wereld vertalen naar dit beeld, iets maken dat ook jongeren aanspreekt. Ik vroeg me in eerste instantie af of ik wel op mijn plek zou zijn op PAN en was positief verrast door de toegankelijkheid. Dat gevoel heb ik in een beeld proberen te vatten. Deze beurs is stimulerend, inspirerend, maar nergens belerend.”
gratis kunstcolleges
De eerste keer dat Splinter PAN bezocht, bleef hij meer dan een halve dag plakken. “Bij PAN Podium kun je genieten van lezingen, er zijn borrels en de galerieën en kunstenaars die er staan vinden het heerlijk om te vertellen over hun drijfveren en de verhalen achter hun werk. Ik voelde me geen moment verplicht om iets te kopen. De galeriehouders zijn in veel gevallen kunsthistorici en weten enorm veel over de kunstenaars die ze vertegenwoordigen. Het was alsof ik een middag lang gratis kunstcolleges kreeg.”
Hij stond te kijken van de verscheidenheid van het aanbod op PAN. “Het hangt er vol met werk van mensen die de wereld hebben veranderd, die met hun zienswijze de mensheid een andere richting op hebben gestuurd. En dat zonder bewaker of lintje ervoor. Van David Hockney tot Karel Appel, maar ook van kunstenaars van wie ik nog nooit had gehoord. Het idee dat je zo’n werk zou kunnen kopen en zo onder je arm kunt meenemen, maakt het extra leuk.”
een piepkleine picasso
Splinter zag werk hangen dat ver boven zijn budget ging, maar ook items die verrassend betaalbaar waren. “Zo waren er een paar kleine werkjes van Picasso, etsen als ik me niet vergis, die rond de drieduizend euro kostten. Een hoop geld natuurlijk, maar dan heb je wel een puzzelstukje van Picasso in handen.” Mark vult aan: “En voor zo’n tienduizend euro haal je een 17e-eeuwse ets van Rembrandt in huis. Ook geen wisselgeld, maar relatief betaalbaar voor een creatie van een de allergrootsten.”
Het eerste werk dat Splinter ooit kocht, was een foto die Anton Corbijn – zijn peetoom – maakte van schilder Marlene Dumas. “Twee iconen van de Nederlandse kunstwereld ineen.” Sindsdien zwelt zijn kunstcollectie langzaam maar zeker aan. “Ik gebruik kunst nu om mezelf te belonen. Als ik een manuscript voor een nieuw boek heb ingeleverd, bijvoorbeeld, mag ik van mezelf weer iets kopen, en dan kies ik altijd voor iets waarvan ik denk: dit wil ik mijn hele leven bij me houden.”
Directeur Mark Grol is zich goed bewust van de kritiek die de kunstwereld soms krijgt, dat het vooral gaat om geld rondpompen. “Maar op een enkele uitzondering na draait het niet om geld. Het gaat erom dat jij het mooi vindt. Dat je elke ochtend kijkt naar het werk dat je hebt gekocht en er blij van wordt, of het nu vele malen meer waard wordt of in financiële zin waardeloos blijkt. Als je op die manier verzamelt, word je op een gegeven moment omringd door een prachtig museum vol persoonlijke verhalen.”
PAN Amsterdam vindt plaats van 2 t/m 9 november 2025. Ga voor meer informatie naar pan.nl.
