Very vintage: een terugblik op But I’m a Cheerleader, een komisch filmdrama over gay conversietherapie

Kun je een komische film maken over een serieus en gruwelijk onderwerp als gay conversietherapie? In 1999 bewees But I’m a Cheerleader van wel, al had de film wel degelijk een serieuze ondertoon. Met een onverwachte rol van RuPaul als ‘bekeerde ex-homoseksuele’ kampleider en de doorbraakrol van Natasha Lyonne, die we tegenwoordig kennen van Russian Doll en Poker Face.

Laten we beginnen bij Natasha Lyonne. De meeste mensen kennen haar van de SkyShowtime-detectiveserie Poker Face of van het Netflix-succes Russian Doll, of anders wel van haar rol in de gevangenisserie Orange is the New Black. Lang daarvoor brak ze door als kindster, met rollen in de kinderserie Pee-wee’s Playhouse en films als Dennis the Menace en American Pie.

natasha lyonne breekt uit de mal

Lyonne werd daarbij min of meer gedwongen door haar ouders, die hun dochter als Hollywood-goudmijn beschouwden, iets waar de actrice van jongs af aan een hekel aan had. Toen ze een jaar of 19, 20 was, besloot ze het heft in eigen handen te nemen en probeerde ze haar carrière in een eigenzinnige richting te duwen. En zo kwam de film But I’m a Cheerleader op haar pad.

But I’m a Cheerleader stamt uit 1999, een tijd dat films met lhbtiq+-thema’s niet bepaald met open armen werden ontvangen, laat staan dat ze zouden leiden tot mainstream succes. Makers die koste wat kost zo’n film wilden maken, kregen slechts beperkte budgetten tot hun beschikking en acteurs met een zogeheten A-list status bedankten voor een rol als ze werden gevraagd voor dergelijke films. Zo niet Lyonne, die haar kan schoon zag om uit haar Hollywood-mal als tienerster te breken.

cast met een rafelrandje 

Niet dat de makers meteen op haar zaten te wachten. Lyonne deed haar casting in netkousen, op lompe schoenen, in een gescheurd T-shirt gecombineerd met een kort leren rokje, niet bepaald een cheerleader-waardige outfit. Desondanks kreeg ze de rol te pakken.

De rest van de cast bestond uit acteurs die op z’n minst een rafelrandje hadden of domweg nog niet bekend waren. De film draait om een jonge cheerleader van wie de ouders - terecht - vermoeden dat hun dochter lesbisch is, en daarom sturen ze haar naar een conversiekamp. Daar komt ze echter gelijkgestemden tegen en in plaats van te worden ‘genezen’ ontdekt de protagonist van de film haar ware zelf.

genezen kampleider 

De moeder wordt gespeeld door Mink Stole, een cult-actrice uit de entourage van John Waters, de vader door Bud Cort, bekend van Harold en Maude. Een opvallende rol was weggelegd voor Michelle Williams, die destijds furore maakte met de cheesy tienerserie Dawson’s Creek. 

Een andere opvallende rol werd gespeeld door RuPaul Charles, destijds bekend als dragqueen en zanger van hits als ‘Supermodel’ en presentator van The RuPaul Show. In But I’m a Cheerleader speelt hij kampleider Mike, een ‘genezen ex-homoseksueel’ die ervoor moet zorgen dat de tieners onder zijn hoede dezelfde weg afleggen.

voorgeschiedenis en succes

De Amerikaanse tv-deskundige Matt Baume heeft een uitgebreide analyse gemaakt van de voorgeschiedenis van But I’m a Cheerleader en het uiteindelijke succes van de film. In zijn video benadrukt hij hoe de vele clichés die bestonden over homoseksuelen en lesbiennes werden ingezet om de personages in de film gestalte te geven. De homoseksuele jongens waren steevast gevoelig en artistiek, met ‘meisjesachtige’ hobby’s als borduren. De lesbische meisjes waren stoer en met een beetje mazzel voorzien van een kort koppie. 

Baume duikt in de geschiedenis van conversietherapie, over gebruikte methodes uit het verleden en voorbeelden die in de film worden gebruikt. Verder wijst hij op de inspiratiebronnen van de film, waarbij But I’m a Cheerleader onderdelen uit het Barbie-imperium combineert met John Waters-camp, de fantasiewereld van Tim Burton en als het ware een queerversie neerzet van de film Clueless.

moeilijke rating 

Ook gaat het over de rating die de film kreeg, namelijk ‘17+’, iets waardoor de belangrijkste doelgroep voor de film deze niet eens mochten zien in de bioscoop. Maar na wat aanpassingen kreeg de film alsnog de aandacht die het verdiende… Al waren de critici verdeeld: sommigen vonden de film te ver gaan, anderen vonden het idee dat het onderwerp van But I’m a Cheerleader was verwerkt in een komedie niet goed. Maar anderen roemden de krachtige boodschap van de film, namelijk dat iedereen zichzelf zou moeten mogen zijn.

na 25 jaar nog steeds actueel 

Hoewel het al meer dan 25 jaar geleden is dat But I’m a Cheerleader is gemaakt, is de film nog steeds relevant. Bekijk hier de video van Matt Baume.