Manila: de vergeten metropool

Manila. De hoofdstad van de Filipijnen, waar toeristen overstappen om haar geweldige archipel te bereiken voor een zorgeloze strandvakantie. Maar besteed ook eens een paar dagen in deze hoofdstad – een chaotische metropool zonder hordes Westerse toeristen.

In de taxi vanaf Ninoy Aquino International Airport word je meteen omarmd door de geur van streetfood, het uitzicht op de skyline en het geluid van de jeepneys – verlengde en hysterisch uitgedoste jeeps met een vaste route; een alternatief voor openbaar vervoer. Manila is een stad die je nooit in één keer kunt vatten. Ze is groot, divers en soms ook tegenstrijdig. Maar dat is ook haar charme. Azië heeft vele gezichten; niet verwonderlijk als je weet dat de helft van de wereldbevolking er woont. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Singapore, is Manila druk en wanordelijk. Zonder door de overheid gereguleerde stadsinrichting. Het gemeentehuis; daar zijn de meeste bewoners waarschijnlijk nog nooit geweest. En Manila is ook een collage van oud en nieuw, van glamour en gruis, en een stad waar je best een beetje moet zoeken naar queer cultuur – maar eenmaal gevonden is die verduiveld fraai.

Manila is een stedelijke agglomeratie: verschillende steden zijn aan elkaar gegroeid tot de metropool Manila. Ieder stadsdeel heeft zijn eigen claim to fame. Wij zetten de interessantste op een rijtje, te beginnen met Makati: het meest eigentijdse en ook meteen leukste stadsdeel.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

hier wil je zijn

Modern en kosmopolitisch, dat is Makati. Met rooftopbars, luxe hotels en bijzondere musea. Voor queer tour guide James Valdez is Makati zijn favo. “Neem nou het Nationaal Museum. Dat heeft een prachtige collectie over de natuur en de kunst van de Filippijnen. Maar ook de weekmarkten van Salcedo en Legazpi zijn de moeite waard. In Makati draait het veelal om contrasten: overdag cultuur snuiven of winkelen en ’s avonds cocktails drinken in Poblacion – Manila’s boho uitgaansdistrict. Deze wijk heeft geen officiële gay strip, maar de sfeer is gemengd en inclusief. Hier duiken ook vaak drag viewing parties op – bijvoorbeeld van Drag Race Philippines. En sla Hoesik niet over: een ondergronds pop-up queerfeestje dat Koreaanse drinkcultuur combineert met gay community vibes. Iedere woensdag, met soju cocktails en K-pop. Ik volg hun socials om een invite te scoren. Low key, sexy én op een geheime locatie.”

urban utopia

Bonifacio Global City, vaak BGC of ‘The Fort’ genoemd, is een slordige 240 hectare aan urban cool in Taguig, vlakbij Makati – ooit een Amerikaanse militaire basis en nu een mix van wolkenkrabbers, parken en Amerikaans ogende winkelstraten. Sinds halverwege de jaren negentig is dit voormalig Fort McKinley stukje bij beetje omgetoverd tot een strak gepland stadsdeel met kantoren, luxe appartementen, parken en kunst-in-het-openbaar.

Hier zijn de Filipijnse financiële wereld en internationale bedrijven zoals Google gehuisvest. Metrobank Center, het hoogste gebouw van het land, staat hier. Bonifacio High Street herbergt vooral mode- en designwinkels, terwijl shopping mall Mitsukoshi Japanse flair brengt met zijn 120 winkels en een foodmarkt. Mitsukoshi is flink populair op Instagram. 

In dit stuk van Manila tref je weinig lokale Filipino’s aan: een keertje lunchen kost ze hier een maandsalaris. James: “BGC is ook de thuisbasis van een groeiend aantal inclusieve locaties voor regenboogreizigers. Bijvoorbeeld Yes Please: een retro-geïnspireerde lounge met cocktails en een jong, modieus publiek. Dansen gebeurt bij bij XYLO at The Palace, dat af en toe queer inclusive avonden organiseert. Het zijn geen expliciet lhbtqia+ plekken, maar ze staan wel bekend om hun veiligheid en progressieve sfeer.”

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

onderschat qc niet

En dan is er nog Quezon City, vaak overgeslagen door toeristen, maar juist een stadsdeel dat bruist van cultuur. Met shows in het PETA Theater Center tot megaconcerten in het Smart Araneta Coliseum, is dit het hart van de Filipijnse entertainmentindustrie. QC is de Filipijnse versie van Hollywood, de thuishaven van film- en televisiestudio’s, mediabedrijven en tientallen radiostations. Ieder jaar in november is er ‘RainbowQC’, het queer onderdeel van het veel grotere QCinema International Film Festival, én Quezon City viert in juni zijn eigen pride. Dan trekken honderdduizenden mensen naar Quezon City voor, naar verluidt, een van de grootste prides in Azië. En zelfs als er geen pride is, kun je naar Rapture Café Bar of The One 690, daar is altijd wel een boylesque show (halfnaakte, dansende gogo-boys – 1981 belde en ze wil haar cowboyhoed terug) of drag performance geprogrammeerd.

Drag in de Filipijnen is explosief gegroeid. Sinds de komst van RuPaul’s Drag Race Philippines (2022, WOW Presents Plus) en Drag Den (ook 2022, Amazon Prime), is drag mainstream geworden. Drag Den is net als Drag Race een Filipijnse competitieserie maar dan met Manila Luzon als host en hoofdjurylid, op zoek naar de ‘Next Drag Supreme’ van de Filipijnen. Luzon wordt bijgestaan door beautyqueen Nicole Cordoves en comédienne Sassa Gurl. Gastvrouw Manila Luzon is een Filipijns-Amerikaanse queen die eerder al internationale bekendheid kreeg als deelnemer aan het derde seizoen van RuPaul’s Drag Race en later ook aan RuPaul’s Drag Race All Stars. Ze is bij fans van de franchise een van de meest geliefde queens, vooral vanwege haar scherpe humor. Drag Den is een woordspeling op ‘drugden’: een term die in de Filipijnen wordt gebruikt voor onderduikplekken van drugsgebruikers.

slay that runway!

De nieuwste tak aan de Filipijnse dragboom is het internationale spektakel RuPaul’s Slaysian Royale, dat in Manila is gefilmd. Details in de work room, zoals een ontwerp dat de zon op de nationale vlag nabootst, verwijzen duidelijk naar de Filipijnen. Het zijn overblijfsels van de opnames van Drag Race Philippines seizoen drie. In Slaysian Royale nemen uitsluitend Asian queens het tegen elkaar op. Vijf van hen spelen een thuiswedstrijd, maar er zijn ook meiden uit Australië, Thailand en het Verenigd Koninkrijk, zoals de altijd geweldige Sum Ting Wong. Slaysian Royale ging op 13 augustus in première en is (nog steeds) de zien via WOW Presents Plus.

Dat drag van het hoogste niveau performances oplevert waar het publiek in groten getale de deur voor uitgaat, mag in Manila dan ook geen verrassing zijn. Behalve enkele lokale dragclubs is O Bar (in Ortigas: tussen Makati en QC in) een echte aanrader met spectaculaire shows en performances die choreografisch en visueel ook op Broadway niet hadden misstaan. Op een zaterdagavond buiten het hoogseizoen staan er zomaar vijftig meiden op het enorme toneel, bijgestaan door een stuk of tien goedbedoelend dansende twinks. Vaste prik: een van de queens koppelt zich aan een lier die boven het publiek hangt, waarmee zij met vijf G-krachten rondjes boven het publiek vliegt. Sederginne: up your game! Ook een aanrader: de statafels die je kunt reserveren waar tijdens de show bottomless snacks en drank worden geserveerd. Hele flessen whisky en tequila staan er voor het grijpen. Groepen nette boomers arriveren in hun knapste outfits voor een heus avondje uit, maar kotsen na al die drank met z’n allen rond middernacht de gefrituurde hapjes weer net zo hard uit over hun smokings en designerjurken. Een show ná de show. Enig.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

wetgeving loopt achter

Met zoveel dragculture in Manila – en queens worden door Grab-chauffeurs (de lokale Uber) niet eens geweigerd – zou je misschien denken dat het lhbtqia+ leven in de Filipijnen voor iedereen gemeengoed is, maar dat is helaas nog niet zo. Van gay, lesbi, drag, trans en non-binair kijkt eigenlijk hier niemand op. So far, so good. Maar de Filipijnen zijn nog steeds conservatief. Er is geen opengesteld huwelijk, geen wettelijke erkenning van partnerschappen. En de langverwachte SOGIE Equality Bill blijft maar vastlopen in het parlement. De SOGIE Equality Bill is een wetsvoorstel dat tot doel heeft personen te beschermen tegen discriminatie op grond van hun seksuele geaardheid, genderidentiteit en genderexpressie, door gelijke rechten en toegang tot basisvoorzieningen zoals werkgelegenheid, gezondheidszorg en onderwijs te waarborgen. Het wetsvoorstel heeft sinds de introductie in 2000 herhaaldelijk tegenslagen gekend en is ondanks steun van sommige wetgevers en belangenorganisaties nog steeds niet door het congres gekomen, maar wordt vanwege het doel om uitgebreide bescherming te bieden aan de lhbtqia+ gemeenschap en anderen, steeds opnieuw ingediend en besproken. Toch zijn er stadsdelen die wél vooruitlopen. 

Quezon City is daarin koploper, met een Right to Care card die partners van gelijk geslacht medische beslissingsbevoegdheid geeft en een heuse gender-fair ordinance: een wetgevende maatregel die gendergelijkheid bevordert door discriminatie op grond van geslacht, genderidentiteit of seksuele geaardheid te verbieden en door het gebruik van inclusieve taal verplicht te stellen. 

Dat juist Quezon City, misschien wel het Californië van de Filipijnen, vooroploopt in ontwikkeling en jurisprudentie is niet geheel onverwacht. Maar dat andere stadsdelen – bijvoorbeeld Malate, het oudste deel van Manila – zo achterblijven, baart zorgen. Historisch gezien was Malate namelijk hét gay district van de stad. Die hoogtijdagen zijn voorbij, maar de legacy leeft door en de boulevard van Malate blijft een ontmoetingsplek. Het stadsdeel is tegenwoordig danig aangeharkt, gegentrificeerd en wordt ook wel ‘Manila Bay’ genoemd want er zijn allemaal restaurantjes, een fancy jachthaven en een zeeaquarium. Én Intramuros: de oude vesting van de Spaanse overheersers. Maar hiervoor moeten we een paar eeuwen terug in de geschiedenis…

spaanse kolonie

Lang voordat de Spanjaarden in 1571 in Malate voet aan wal zetten, heette dit nog ‘Maynila’: een islamitisch koninkrijk geleid door lokale heersers zoals Rajah Sulayman. Strategisch gelegen aan de rivier Pasig, was Maynila een belangrijk knooppunt van Aziatische handelsroutes. De komst van de Spanjaarden veranderde alles. Zij bouwden Intramuros, de ommuurde stad die eeuwenlang het centrum zou worden van hun koloniale macht. Hier stonden de kerken, de huizen van de elite, en de regeringsgebouwen waarin het lot van de Filippijnen werd bepaald. Tegenwoordig worden de overblijfselen van Intramuros door de Filipino’s nog steeds aangemerkt als een belangrijke bezienswaardigheid.

Vanuit Intramuros overheersten de Spanjaarden de Filipijnen. Galjoenen vertrokken volgeladen met parels en specerijen richting Acapulco in Nieuw-Spanje, tegenwoordig Mexico. De Filipijnen dankte zijn bijnaam, ‘Pearl of the Orient’, aan zijn natuurlijke schoonheid en aan de overvloed aan parels in zijn wateren. De Amerikanen namen aan het begin van de 20e eeuw de macht over. Zij legden de brede wegen en parken aan die je nog steeds overal in het stadsbeeld van Manila ziet. De donkerste periode beleefde de stad aan het einde van de Tweede Wereldoorlog: de Japanners bezetten de Filipijnen gedurende drie jaar en werden in 1945 verdreven. Tijdens de Slag om Manila werd de stad vrijwel volledig verwoest. Alleen enkele gebouwen in Intramuros bleven overeind.

De tekst gaat verder onder de afbeelding.

twee voeten maar toch 15.000 schoenen

Na de oorlog werd het land opnieuw gewelddadig onderdrukt, dit keer door dictator Ferdinand Marcos. Hij vergaarde voornamelijk wereldwijde bekendheid door zijn vrouw Imelda Marcos. Zij kwam niet uit een rijke familie en in Manila behoorde zij ook zeker niet tot de elite. Tot zij op controversiële wijze een missverkiezing wist te winnen. Een andere kandidaat had meer stemmen gekregen, maar daar was Imelda het niet mee eens. Zij trok naar de burgemeester om haar beklag te doen en die benoemde haar vervolgens tot winnares. Ferdinand Marcos liet vervolgens zijn oog op haar vallen en niet veel later waren ze getrouwd – hogeschoolopportunisme waar NSC en BBB nog wat van kunnen leren. Imelda Marcos deed leuk mee aan het versmoren van haar eigen volk door schaamteloos grandioze paleizen op te laten trekken en 7.500 paar schoenen te verzamelen. Na de volksopstand van 1986 vluchtte het paar naar Hawaï. Dat Imelda nog steeds invloed heeft, blijkt uit het feit dat haar zoon Bongbong Marcos tegenwoordig president is van de Filipijnen. Hij zal het daarbij niet gemakkelijk hebben – de Filipijnen hebben te veel wonden opgelopen. Bongbongs voorganger, Rodrigo Duterte, greep bijvoorbeeld genadeloos in tegen zijn eigen volk en is door het Internationaal Strafhof opgepakt voor moord als misdrijf tegen de menselijkheid. De bewoners van de Filipijnen zijn op zichzelf aangewezen. Ze moeten wel.

Manila is zeker geen stad die je meteen overziet, daarvoor is ze té divers, complex en chaotisch. Maar juist dat maakt haar zo aantrekkelijk. Voor queer reizigers is Manila meer dan een unieke bestemming. Het is een plek met drag van hoog niveau, waar de community Europese bezoekers verwelkomt en waar de geschiedenis van strijd en veerkracht in de straten voelbaar is.

travel proud in de praktijk 

De Travel Proud-badge van Booking.com is een erkenning voor hotels die inclusiviteit en gastvrijheid serieus nemen. In M-Gallery Admiral Hotel Manila blijkt dat geen loze belofte, maar een dagelijkse praktijk. Het Admiral Hotel Manila draagt met trots de Travel Proud-badge van Booking.com. Aanvankelijk wist het team niet precies hoe de certificering was verkregen (!), maar de erkenning sluit wel goed aan bij hun visie: gastvrijheid betekent iedereen welkom heten, ongeacht achtergrond, gender, geaardheid of fysieke mogelijkheden. Binnen de M-Gallery-filosofie wordt niet alleen naar gasten gekeken, maar ook naar het eigen personeel. Diversiteit en inclusie zijn speerpunten: medewerkers met verschillende achtergronden of beperkingen krijgen gelijke kansen. Zo werkt het hotel samen met een school voor doven, zodat het personeel binnenkort basale gebarentaal kan gebruiken bij de receptie. Ook zijn er openlijk queer medewerkers en stagiairs, waaronder trans personen, die zonder onderscheid deel uitmaken van het team.

De Travel Proud-badge verplicht hotels om zich actief bewust te zijn van situaties waarin cultuurverschillen tot spanningen kunnen leiden. Denk aan twee vrouwen die samen inchecken en op weerstand stuiten van een andere gast. Trainingen leren het personeel hier respectvol en professioneel mee om te gaan. “Niets dat niet kan worden opgelost met goede communicatie”, aldus het hotelmanagement.

Tijdens Pride organiseert het hotel diverse activiteiten, zoals een dragshow waarin medewerkers hun talenten tonen. Hoewel de Filipijnen nog altijd een traditioneel land zijn, staat respect voor iedereen centraal. Misschien verklaart juist die houding wel waarom de Travel Proud-badge hier zo vanzelfsprekend aanvoelt. booking.com/proud