Florian Myjer haalt Pride & Prejudice naar het nu
“Jane Austen was voor haar tijd heel woke”
Ooit was Pride & Prejudice baanbrekend, maar door moderne ogen gezien voedt het verhaal problematische denkbeelden over genderrollen. in zijn regiedebuut voor theater Oostpool haalt Florian Myjer de klassieker van Jane Austen met een queer blik naar deze tijd.
Aan de hand van Engelse klassiekers valt van alles te vertellen over de queer ervaring anno nu. Dat bewees theatermaker Florian Myjer, die eerder bij theatergezelschap De Warme Winkel Lady Chatterley’s Lover en Brideshead Revisited bewerkte tot eigentijdse stukken over seksuele identiteit. Dit najaar maakt hij zijn regiedebuut bij Oostpool met Pride & Prejudice, een allesbehalve traditionele interpretatie van het geliefde boek van Jane Austen, over een moeder die haar vijf ongetrouwde dochters aan een rijke man probeert te koppelen.
Waarom vertrek je graag vanuit Engelse klassiekers?
“In eerste instantie omdat het boeken zijn waar ik veel van hou. De Engelsen fascineren me: hun taal staat bol van de ironie maar daaronder zit veel emotie. Daarnaast ben ik veel bezig ben met hoe zaken waar ik zelf mee worstel – zoals de veroordeling van het vrouwelijke in mij – zich verhouden tot het verleden. Ik zie dat schrijvers en kunstenaars eeuwen terug ook al met die thema’s bezig waren en vind dat troostend.”
Wat trekt je specifiek aan in Pride & Prejudice?
“Bij dit verhaal ontstond mijn liefde voor het theater. Ik speelde antagonist Mr. Wickham tijdens een uitvoering op de middelbare school. Ik draag dit verhaal dus al lang met me mee. Maar bovenal bewonder ik de moed van Jane Austen. 2025 is haar 250e geboortejaar. Dat zij in haar tijd boeken publiceerde vanuit een vrouwelijk perspectief, onder haar eigen naam, vind ik inspirerend. Dat was echt uniek en ging niet zonder slag of stoot. Ze liet zich niet uit het veld slaan.”
“ik denk dat jane austen veel zou moeten lachen als ze dit stuk zou kunnen zien”
Is dat jubileum de aanleiding om het stuk nu te bewerken?
“Nee, dat is puur toeval. Ik las een interview met psychotherapeut Philippa Perry. Zij beschreef hoe hoofdpersoon Elizabeth wordt gepresenteerd als het schoolvoorbeeld van deugdzaamheid, en Lydia, haar jongste zus, als het antivoorbeeld. Zij is losbandig, seksueel, flirt met iedereen en wordt daar ook voor gestraft. Perry zag Lydia als het ware rolmodel, omdat zij echt autonoom is. Zij kiest voor het ontdekken van haar seksualiteit en identiteit en durft daarin fouten te maken. Ik sloeg daar enorm op aan. Het was alsof iemand me zei dat ik de Bijbel verkeerd heb gelezen. Dat we eigenlijk naar Judas moeten kijken, omdat die het echt heeft begrepen.”
Waarom prikkelde dat je zo?
“Perry pleit ervoor om Lydia te bevrijden van dat oordeel en ik denk dat ik de Lydia in mezelf heb moeten bevrijden. Ik heb moeten leren losbandiger en seksueler te durven zijn. Ik heb een zeer sterke innerlijke criticus. Die is ontstaan door als homo op te groeien in een samenleving die signalen afgeeft dat daar iets mis mee is, maar ook door canonieke werken als Pride & Prejudice. Zulke verhalen voeden ideeën over wat het betekent om een goed mens te zijn, en die gaan in je DNA zitten. Ik heb lang gedacht: er is iets in mij wat niet oké is, en daarin heb ik een omkering moeten maken.”
Jij gaat zo te horen geen brave een-op-eenbewerking maken.
“Klopt, dat heb ik nooit gedaan. Ik vind het belangrijk het over het nú te hebben, in relatie tot het verleden. Dit wordt een stuk in de geest van Jane Austen, waar ik haar verhaal als een gouddraad doorheen rijg. Het wordt vooral een zoektocht naar hoe zo’n innerlijke criticus ontstaat. Een bevrijdende voorstelling, maar wel met een rauw randje. We hebben positieve verhalen nodig, maar ik kom er niet onderuit dat er nog wel verdriet is dat behandeld moet worden.”
Je maakt het stuk met acteurs Just van Bommel, Kharim Amier en Eelco Smits. Just is non-binair, Kharim en Eelco man en alle drie zijn ze queer. In hoeverre speelde hun gender en seksuele identiteit een rol in het castingproces?
“Los van dat ik ze heb gekozen omdat ze alle drie heel goed zijn, voelde ik dat ik hun ervaringen nodig heb om dit verhaal te vertellen. Ik koppel het werk van Austen aan een queer perspectief en aan hoe we omgaan met de veroordeling van seksualiteit, zachtheid, gevoeligheid en empathie.”
Voor het eerst sta je niet zelf op het podium. Waarom?
“Omdat mensen zich dan automatisch afvragen of wat ik opvoer autobiografisch is. Maar het gaat niet om mij. Op deze manier worden mijn ervaringen universeler. Ik kieper nu mijn rugzak leeg in personages en maak er fictie van. Daardoor ben ik vrijer, persoonlijker en eerlijker, schaamtelozer ook, en kan ik dingen sublimeren zonder me onoprecht te voelen.”
Wat zou Austen vinden van deze bewerking?
“Ik denk dat ze veel zou moeten lachen. Ze had enorm veel humor. Austens werk was heel politiek, veel bezig met de positie van de vrouw, met de klassenmaatschappij, maar ze hakte niet met de botte bijl. Daarom wordt ze door uiteenlopende groepen geclaimd als boegbeeld. Van feministen tot zeer conservatieve mensen. Voor de een staat ze voor de emancipatie van de vrouw, voor de ander voor het oude Engeland. Ik probeer trouw te blijven aan de persoon die ik in haar meen te herkennen. Een schrijver die vertrok vanuit een persoonlijke bron om de maatschappij en de emancipatie een beetje verder te brengen. Ik denk dat zij iedereen die dat ook doet, zou aanmoedigen. Voor haar tijd was ze heel woke.”
Pride & Prejudice is vanaf 4 november te zien in de Nederlandse theaters. Ga voor tickets en de speellijst naar oostpool.nl.
