recensie
Documentaire over fetisjfestival Darklands is een zinderende ode aan seksuele vrijheid
“Nergens kiest de maker voor voyeurisme”
Als een vlieg op de muur laat Roland Javornik de bezoekers en organisatoren van fetisjfestival Darklands hun eigen verhaal vertellen. “Allemaal laten ze zien dat fetisj geen ontsnapping is, maar een manier van leven die voelt als thuiskomen.”
Zelden werden zoveel leren harnassen, rubberen bodysuits en openlijk verlangen zó liefdevol en intiem in beeld gebracht als in Darklands: Are you ready to go deep?, de nieuwe documentaire van Roland Javornik. Deze fly-on-the-wallfilm werd gedraaid tijdens een aantal recente edities van het gelijknamige fetisjfestival in Antwerpen. Maar deze film is veel meer dan een visueel verslag van een kinky spektakel: het is een tedere, ontroerende blik op queer verbondenheid, seksuele vrijheid en de vaak vergeten diepere betekenis van fetisj voor een belangrijk deel van de regenbooggemeenschap.
vlieg op de muur
Regisseur Javornik laat de clichés meteen achter zich. Geen shockerende beelden, geen sensatiezucht en geen gladde voice-over die uitlegt wat we toch al zien. In plaats daarvan kiest hij voor een directe, observerende stijl. Als een vlieg op de muur laat hij zijn personages zelf hun verhaal vertellen. Centraal daarin staan Jeroen Van Lievenoogen, de charismatische en bevlogen organisator van Darklands, en zijn zus Nathalie, die als rechterhand en morele steunpilaar fungeert in een wereld die ook voor haar aanvankelijk onbekend terrein was.
“het echte hart van de documentaire: de wereld van fetisj als veilige en inclusieve haven”
De film volgt hen in aanloop naar en tijdens het festival, waarbij logistiek, stress en emotionele druk elkaar voortdurend afwisselen. Er is de creatieve zoektocht naar grootse decors en spannende locaties, de nasleep van covid, de druk van tienduizenden bezoekers, maar ook iets diepers: een existentiële twijfel bij Jeroen, die zich afvraagt of het allemaal nog wel moet, en wat zijn eigen plek is in het grotere geheel van de lhbtiqa+-gemeenschap.
ruimte buiten het keurslijf
Tegen die achtergrond ontvouwt zich het echte hart van de documentaire: de wereld van fetisj als veilige en inclusieve haven. Darklands is geen feest waar mensen ‘gekke dingen doen’, maar een plek waar ze volledig zichzelf kunnen zijn en hun seksuele en mentale grenzen kunnen verkennen – juist door gebruik te maken van fetisjkleding en -attributen. De camera volgt een aantal bezoekers die overal vandaag komen: een Deense pupplayer, een Amerikaanse dragqueen in rubber en een trans man die leer ontdekt. Allemaal laten ze zien dat fetisj geen ontsnapping is, maar een manier van leven die voelt als thuiskomen.
Voor veel cis gay mannen – de oorspronkelijke doelgroep van Darklands – is fetisj al decennialang een manier om binnen de queergemeenschap ruimte te vinden voor verlangen buiten het heteronormatieve keurslijf. Maar Darklands laat ook zien dat de fetisjwereld volop in beweging is. Darklands opent zich steeds meer voor queer mensen van kleur, trans- en non-binaire personen en hetero bondgenoten. Juist dat laatste krijgt in de film een krachtig gezicht in de persoon van Nathalie, die als vrouw in een door mannen gedomineerde ruimte liefdevol wordt opgenomen.
een kinky schuilplaats
Hoewel de film zich volledig richt op het nu, wordt ook uitgebreid stilgestaan bij de oorsprong van het evenement. Darklands ontstond als spin-off van Mr. Leather Belgium en groeide uit tot een internationaal evenement met duizenden bezoekers, waaronder veel mensen uit de VS en Duitsland. Ooit waren fetisjclubs geheime ontmoetingsplaatsen voor mannen die nergens anders terecht konden. In de jaren tachtig en negentig vormden deze plekken ook een schuilplaats tijdens de aidscrisis – niet alleen voor seks, maar ook voor zorg, steun en rouw. Javornik vertelt deze geschiedenis niet met archiefbeelden of interviews met deskundigen, maar via de verhalen van mensen zélf, via hun rituelen, kracht en kwetsbaarheid.
“als een bezoeker een traan laat na een optreden, voel je: hier gebeurde iets wat alleen deze plek mogelijk maakt”
Elk beeld van Darklands ademt vrijheid. Mensen bewegen zich door zalen waar schoonheid en aantrekkingskracht niet worden afgemeten aan een strak wasbordje of gladde lijven, en waar elke vorm van expressie welkom is, zolang die maar respectvol is. Nergens kiest de maker voor voyeurisme. Geen close-ups van expliciete seksuele handelingen, maar wel intieme momenten van voorbereiding, van verbondenheid en van nazorg. Als een bezoeker een traan laat na een optreden, blijft de camera net lang genoeg hangen om te voelen: hier gebeurde iets wat alleen deze plek mogelijk maakt.
krachtig tegengeluid
Wat deze documentaire zo bijzonder maakt, is dat-ie de queercommunity toont zoals die werkelijk is: gelaagd, opwindend, liefdevol, rauw en vindingrijk. Fetisj is hier geen randverschijnsel of niche, maar een essentieel deel van het queer bestaan. In een tijd waarin seksuele diversiteit vaak onder vuur ligt, biedt deze film een krachtig tegengeluid: dat ruimte voor kink óók ruimte is voor menselijkheid.
eye-opener
Darklands: Are you ready to go deep? is geen film over leren maskers of strakke pakken. Het is een film over een zelfgekozen familie en over de noodzaak van plekken waar mensen onvoorwaardelijk zichzelf kunnen zijn. Javornik slaagt erin een onderbelicht deel van de queergemeenschap invoelbaar te maken voor een breed publiek – met respect, humor en oog voor detail. Voor wie fetisj wil begrijpen, of gewoon wil weten wat vrijheid in de praktijk betekent, is de film niet alleen een eyeopener, maar wellicht ook een opstapje om het evenement zelf een keer te ervaren.
Darklands: Are you ready to go deep? is nu te zien in de bioscoop.
